Hình ảnh sau cho ta thấy các cấu thành thông tin chính của một câu hỏi trong mô hình iQB.

Mã Câu hỏi

Mỗi câu hỏi được tạo ra trong CSDL sẽ tương ứng với một Mã (ID) riêng biệt. Không thể có hai câu hỏi nào trùng mã nhau nên mã câu hỏi đóng vai trò xác định duy nhất cho câu hỏi này.

Nội dung câu hỏi

Nội dung câu hỏi chính là phần thông tin được đưa ra cho học sinh làm bài. Như vậy Nội dung câu hỏi đóng vai trò là cấu thành quan trọng nhất của mỗi câu hỏi. Trong các phần sau của bài viết này chúng ta sẽ được làm quen với các kiểu và phân loại Nội dung câu hỏi trong bộ phần mềm iQB.

Thông tin tham chiếu và phân loại

Đây lầ các thông tin còn lại của một câu hỏi (ngoài Nội dung). Trong các thông tin tham chiếu này chú ý đến 3 thông tin quan trọng nhất:

- Thông tin phạm vi kiến thức. Câu hỏi này liên quan hoặc nằm trong vùng, phạm vi kiến thức nào của môn học.

- Kỹ năng cần đạt được nếu Học sinh làm được câu hỏi này.

- Phần thông tin đáp án, lời giải và cách cho điểm khi chấm bài làm của học sinh với câu hỏi này.

2. Phân loại nội dung câu hỏi

Câu hỏi Trắc nghiệm là loại câu hỏi đưa ra nội dung câu hỏi cộng với các đáp án hoàn chỉnh, người dùng làm bài bằng cách chọn một hoặc một vài đáp án có sẵn. Loại câu hỏi trắc nghiệm hiện đang được sử dụng rất nhiều trên thế giới. Đối với người dùng thì chỉ có 1 loại câu hỏi trắc nghiệm, nhưng với người nhập dữ liệu trong iQB thì sẽ có 3 loại câu hỏi thuộc kiểu trắc nghiệm là Q1, Q2 và Q3.

Câu hỏi Tự luận là loại câu hỏi không phải là trắc nghiệm. Với loại câu hỏi này, người sử dụng không biết trước đáp án hoặc đáp số. Làm bài kiểm tra bắt buộc phải làm trên giấy. Trong iQB hỗ trợ 2 kiểu ra đề tự luận là Q4 và Q5. Chú ý rằng đối với học sinh thì chỉ có một loại câu hỏi trắc nghiệm và một loại câu hỏi tự luận mà thôi. Xem mục 3 dưới đây để hiểu rõ thêm việc phân loại nội dung câu hỏi thành các dạng Q1, Q2, Q3, Q4 và Q5 như thế nào.

Kiểu nội dung trắc nghiệm: Nếu kiểu nội dung câu hỏi là Trắc nghiệm thì cho phép có 2 kiểu nhập nội dung là Chỉ lưu nội dung và Lưu nội dung + đáp án.

- Chỉ lưu nội dung: Theo cách này, phần nội dung và đáp án của câu hỏi trắc nghiệm sẽ được nhập và lưu trữ riêng biệt. Tùy thuộc vào cách lưu trữ các đáp án riêng biệt này chúng ta sẽ phân loại tiếp các câu hỏi dạng này thành 2 kiểu Q2 và Q3.

- Lưu nội dung + đáp án: Nội dung câu hỏi trắc nghiệm đã có toàn bộ phần nội dung câu hỏi và đáp án. Đây chính là dạng câu hỏi Q1. Ví dụ cho dạng câu hỏi Q1, toàn bộ nội dung câu hỏi như sau sẽ được nhập tại khung Nội dung của câu hỏi:

Kiểu đáp án trắc nghiệm: Thông tin này dùng cho các câu hỏi trắc nghiệm kiểu Q2 hoặc Q3, trong đó nội dung và đáp án của câu hỏi được lưu trữ riêng biệt. Có 2 lựa chọn cho việc lưu trữ này:

- Đáp án tường minh: Đáp án được lưu trữ cố định trong một dãy các đáp án. Phần mềm cho phép lưu trữ tối đa là 9 đáp án (tương ứng với cách đánh số từ 1 đến 9 hoặc từ A đến K). Đây chính là kiểu câu hỏi Q2. Trên thực tế Q2 là dạng câu hỏi trắc nghiệm hay gặp nhất và được khuyến cáo dùng nhiều nhất.

Ví dụ của câu hỏi dạng Q2.

- Đáp án động: Các đáp án được nhập dưới 2 dạng: đáp án đúng và đáp án sai được lưu trữ riêng biệt với số lượng không hạn chế. Đây chính là câu hỏi dạng Q3. Như vậy câu hỏi dạng Q3 là loại câu hỏi chưa hoàn chỉnh theo nghĩa phần mềm sẽ phải thực hiện thêm một thao tác sinh tự động từ dữ liệu nhập vào để trở thành một câu hỏi hoàn chỉnh.

Ví dụ câu hỏi dạng Q3.

Kiểu đáp án tự luận: Thông tin chỉ ra kiểu ghi đáp án nếu câu hỏi ban đầu thuộc loại Tự luận. Phần mềm iQB hỗ trợ 2 cách nhập đáp án tự luận sau:

- Đáp án tường minh: Là loại đáp án (hay chính xác hơn là đáp số) được nhập đúng theo thứ tự yêu cầu của bài toán và được nhập bằng Plain Text hoàn toàn. Đây chính là loại câu hỏi Q4. Các dạng toán Q4 mặc dù không thể làm bài trên máy tính như trắc nghiệm nhưng trong tương lai, loại câu hỏi này có thể cho học sinh làm bài Online trên máy tính và máy tính có thể chấm được một cách tự động.

Ví dụ cho câu hỏi dạng Q4.

- Đáp án không tường minh: Là loại đáp án không thể cho dưới dạng tường minh như câu hỏi kiểu Q4 đã trình bày ở trên. Thông thường đây là các dạng câu hỏi mà hoặc không thể giải bằng một đáp số duy nhất, hoặc các đáp số này không thể gõ bằng Plain Text được. Hầu hết các câu hỏi tự luận cần giải thích và có lời giải chi tiết đều thuộc loại này. Đây chính là loại câu hỏi dạng Q5. Các câu hỏi dạng này bắt buộc phải làm bài trên giấy và không thể có cách nào để làm Online trên máy tính được.

Ví dụ câu hỏi dạng Q5.

3. Phân loại câu hỏi trong iQB

Mô hình phân loại câu hỏi trong bộ phần mềm iQB được mô tả sơ bộ trong sơ đồ dưới đây.

Theo sơ đồ trên, mô hình hệ thống các câu hỏi của CSDL sẽ được chia thành 2 loại: câu hỏi ngắn và câu hỏi dài (phức tạp). Mỗi câu hỏi dài lại bao gồm nhiều câu hỏi phụ. Mỗi câu hỏi phụ sẽ tương đương với một câu hỏi ngắn.

Có 5 loại câu hỏi (ngắn hoặc phụ) được thiết kế chính trong phần mềm dùng làm mẫu để nhập thông tin câu hỏi. Các câu hỏi này được ký hiệu lần lượt là Q1, Q2, Q3, Q4, Q5.

Các câu hỏi dạng Q!, Q2, Q3 thuộc kiểu trắc nghiệm.

Các câu hỏi dạng Q4, Q5 thuộc kiểu tự luận.

Sau đây là mô tả chi tiết 5 dạng câu hỏi trên với mô tả và ví dụ cụ thể.

4. Mô hình các câu hỏi ngắn trong iQB

Các câu hỏi ngắn đóng vai trò quan trọng nhất trong mô hình câu hỏi của phần mềm iQB. Trên thực tế đa số các câu hỏi sẽ là câu hỏi ngắn. Câu hỏi ngắn là những câu hỏi kiến thức hoàn chỉnh nhằm kiểm tra một kỹ năng hoặc một phạm vi kiến thức hẹp nào đó. Mỗi câu hỏi ngắn là một câu hỏi hoàn chỉnh và độc lập với tất cả các câu hỏi khác trong CSDL.

Các câu hỏi ngắn có thể là trắc nghiệm hoặc tự luận.

Các câu hỏi ngắn trong iQB có thể được xây dựng theo một trong 5 dạng: Q1, Q2, Q3, Q4, Q5 như đã trình bày ở trên.

Các câu hỏi ngắn được thiết kế trong phần mềm bao gồm các cấu thành thông tin sau:

1. Thông tin phân loại chung

Bao gồm các thông tin mang tính phân loại chung và không liên quan đến kiến thức cụ thể của câu hỏi này. Các thông tin có thể là:

- Tên, mã của câu hỏi.

- Phân loại trắc nghiệm hay tự luận.

- Các thông tin khác.

2. Thông tin liên quan đến kiến thức

Bao gồm các thông tin liên quan đến kiến thức của câu hỏi này bao gồm kỹ năng, mức độ khó dễ và phạm vi kiến thức cụ thể liên quan đến câu hỏi này.

3. Nội dung chính

Đây chính là nội dung lõi của câu hỏi này. Nội dung của một câu hỏi dạng tự luận sẽ chỉ bao gồm một đoạn văn bản nào đó. Nội dung của câu hỏi trắc nghiệm sẽ phức tạp hơn sẽ bao gồm thông tin nội dung và đáp án của câu hỏi.

4. Đáp số hoặc đáp án

Bao gồm các thông tin liên quan đến đáp án, đáp số hoặc lời giải ngắn của câu hỏi hiện thời.

5. Thông tin lời giải

Nhóm thông tin này sẽ bao gồm lời giải chi tiết của câu hỏi, các gợi ý và thông tin về cách chấm điểm cho câu hỏi hiện thời.

6. Thông tin thống kê

Các thông tin liên quan đến việc thống kê, đánh giá câu hỏi.

5. Mô hình câu hỏi dài trong iQB

Câu hỏi dài trong mô hình phần mềm iQB là các câu hỏi với một nội dung chính nhưng kèm theo nhiều câu hỏi phụ. Các câu hỏi này thường dùng khi giáo viên muốn kiểm tra nhiều kỹ năng trong một phạm vi kiến thức hoặc trong trường hợp phạm vi kiến thức này rất lớn. Trên thực tế các câu hỏi dài thường có trong các môn học xã hội như Ngoại ngữ, Văn học, Lịch sử, Địa lý, ...

Mô hình câu hỏi dài, do vậy, sẽ có khuôn dạng sau:

Bùi Việt Hà