Muốn làm công bộc sao khó thế!

Trò chuyện với chúng tôi, cô giáo Nguyễn Thị Toan cho biết: "Tôi tốt nghiệp trường CĐSPHN khoa tiểu học năm 2001. Phải vất vả lắm tôi mới xin được một suất dạy hợp đồng tại trường TH Mai Đình (Sóc Sơn)".

Ba năm liền tôi dạy hợp đồng với mức lương “thoả thuận” được ký với Hiệu trưởng là 200.000 đồng/tháng. Ngoài ra, tôi không được hưởng thêm bất cứ khoản thu nhập nào khác”.

Mức thu nhập quá thấp, song điều đáng lo hơn cả là khả năng nghỉ dạy lúc nào cũng có thể xảy ra: hết năm học, dạy không đảm bảo yêu cầu, trường đủ giáo viên…

Và điều đó xảy đến khi chị nghỉ sinh con đầu lòng, công việc cũng theo đó mà ra đi. Sinh con không được hưởng một chế độ thai sản nào, nuôi con nhỏ trong tình trạng mất việc làm, ngôi trường mà chị gắn bó những năm đầu mới ra trường đã có giáo viên khác thay thế. Chị tâm sự, đối với những giáo viên kiểu hợp đồng như tôi, sợ nhất là…nghỉ hè, sinh con, thậm chí sợ cả lấy chồng.

Thu nhập từ dạy học hợp đồng còn không nuôi đủ bản thân, nói gì đến chăm lo cho gia đình. Phần lớn họ có gia đình không khá giả, nên càng sợ tính đến chuyện lấy chồng, sinh con. Thế là như một vòng luẩn quẩn, họ đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.

Trao đổi với chúng tôi, bà Đoàn Thị Mai- Hiệu trưởng trường TH Phù Lỗ B (huyện Sóc Sơn) cho biết: Trường tôi có 6 giáo viên dạy hợp đồng các môn: Tin học, thể dục và tiếng Anh. Mức lương họ được nhận là 450.000 đồng/người/tháng.

Về chế độ của giáo viên hợp đồng, quả là có nhiều thiệt thòi so với giáo viên biên chế. Họ không được mua BHXH, BHYT và hưởng các khoản bồi dưỡng, phụ cấp khác. Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị bổ sung thêm biên chế cho nhà trường, nhưng việc làm này rất khó khăn. Tâm lý chung của các giáo viên hợp đồng là chấp nhận mức lương thấp để chờ cơ hội thi tuyển công chức.

Phía nhà trường chỉ có thể ký hợp đồng thoả thuận còn việc thi tuyển biên chế thì “lực bất tòng tâm”. Đối với những giáo viên dạy hợp đồng, họ biết hết những phần thiệt, nhưng cố chấp nhận để chờ một suất thi vào biên chế, dù chẳng biết tương lai thế nào cũng đành chờ thôi!

Khi cơ chế tạo ra sự khác biệt!

Cùng học một trường, tốt nghiệp một ngày, bằng cấp như nhau, chương trình đào tạo như nhau... vậy mà lương của một giáo viên thuộc diện biên chế tại các trường công lập, cao gấp 7-8 lần so với giáo viên thuộc diện hợp đồng (đấy là chưa kể các khoản khác- PV). Đây là thực trạng về thu nhập và mức lương hiện nay đối với giáo viên biên chế và hợp đồng đã được ông Trịnh Thăng Mạnh- Trưởng ban Chính sách- Xã hội Công đoàn Giáo dục Việt Nam thống kê.

Để được thuộc diện biên chế, ở các nước phát triển, người ta chỉ quy định đối với những cơ quan quản lý Nhà nước và hoạch định chính sách, còn ở nước ta ngoài các cơ quan trên, 2 ngành giáo dục và y tế cũng nằm trong phạm vi được biên chế!

Kết quả, những ai thuộc diện biên chế, có danh sách ở Sở Nội vụ thì được hưởng lương và các chế độ khác theo quy định của Nhà nước. Còn những ai không thuộc diện này, hoặc chỉ là hợp đồng ngắn hạn, hoặc là lao động thời vụ theo cung cầu của nhà trường, chấp nhận "làm thuê" theo những điều khoản riêng của hiệu trưởng!

Một cán bộ của Công đoàn Giáo dục Việt Nam phân tích: Những giáo viên đã được hiệu trưởng ký hợp đồng vào dạy ở trường là phải tuân thủ theo quy định của Bộ Luật Lao động. Nghĩa là, sau giai đoạn thử việc, ngắn hạn và nếu ký tiếp đương nhiên là dài hạn, chứ không thể ký hợp đồng "chuỗi" để lách luật.

Kết quả, những giáo viên này không được kết nạp vào công đoàn, không được hưởng thang bảng lương và các chế độ khác. Điều này đồng nghĩa với việc quyền lợi chính đáng của họ không được tổ chức nào đứng ra bảo vệ khi bị chấm dứt hợp đồng.

Cần sự công bằng!

Ông Nguyễn Viết Thịnh- Hiệu trưởng trường ĐHSP Hà Nội- một trong những lò đào tạo nhà giáo lớn nhất nước thẳng thắn: “Sinh vì nghiệp, tử vì nghiệp. Xã hội phải để giáo viên có một “chỗ đứng” thực sự trên bục giảng thì họ mới sống vì nghề được chứ”.

Với mức lương trên dưới 400 ngàn đồng/tháng, không ít người đã phải nai lưng ra làm thêm các công việc khác, hoặc nếu không thì tổ chức các lớp dạy thêm. Nhưng đấy là những giáo viên môn chính hoặc giáo viên tiểu học, chứ giáo viên thể dục, nhạc, họa thì biết dạy thêm gì?

Cô giáo Nguyễn Thị Toan- trường TH Phù Lỗ B bộc bạch: Yêu nghề giáo, theo học trường Sư phạm chẳng khi nào chúng tôi nghĩ ra trường lại có những chuyện bất công thế này. Để tạo ra điều kiện cho giáo viên sống và tồn tại, ông Lương Tất Thuỳ- Phó chủ tịch Công đoàn giáo dục Việt Nam kiến nghị: Bên cạnh chính sách vĩ mô, Quốc hội cần xem xét lại cơ chế biên chế và hợp đồng trong ngành Giáo dục. Đừng để họ phải bỏ nghề, vừa lãng phí tiền đào tạo vừa không có động lực thu hút người giỏi về với ngành giáo dục.

Giải pháp, theo ông Thùy, hãy để hợp đồng hay biên chế trong ngành giáo dục giống với các cơ quan hành chính sự nghiệp có thu được hưởng hiện nay.