Suốt bao nhiêu năm, học sinh, sinh viên được đào tạo bằng phương pháp giáo dục đọc - chép. Người thầy đứng trên bục giảng truyền đạt cho học trò những điều có sẵn trong sách giáo khoa và các giáo trình. Cách dạy áp đặt một chiều, nói theo sách, học theo sách đã khai thác tối đa sức nhớ của người học.

Học trò căng đầu ra để nhớ, nên không có chỗ trống cho não vận động theo chiều ngược lại. Thầy dạy theo lối đọc nên không cần tìm cái mới, trò học theo cách chép nên không có cơ hội để suy ngẫm, mở rộng, thậm chí phản biện. Người dạy và người học gần như không cần suy nghĩ, vì đã có "người trong sách" suy nghĩ thay cho mình.

Không độc lập suy nghĩ nên không có sáng tạo và phản biện. Người học tiếp nhận kiến thức một cách thụ động, tin tuyệt đối vào những lý thuyết và kiến thức được cung cấp.

Thầy không dạy cho học trò  biết rằng phải hoài nghi về những điều mình đang tiếp nhận, những học thuyết, lý thuyết đang học có thể sẽ sai lầm và phải tìm ra sai lầm đó để phủ định và tìm cách tiếp cận khác, xây dựng một lý thuyết mới phù hợp hơn. Thầy bắt học sinh phải trả bài thật thuộc những gì đã ghi chép, nên học trò không biết rằng mình cần phải bước ra khỏi khuôn thước, để tìm những giá trị khác ngoài giá trị của sách vở.

Chỉ thị của Phó Thủ tướng - Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân rất được giới trí thức, những người quan tâm đến giáo dục ủng hộ. Tuy nhiên, có một điều rất đáng băn khoăn, đó là sẽ thay đổi  phương pháp dạy đọc - chép bằng cách nào, khi chính đội ngũ  thầy cô chưa sẵn sàng và chưa có kinh nghiệm giảng dạy theo phương pháp phát huy suy nghĩ độc lập và tư duy phản biện. Thầy cô đều được đào tạo từ nền giáo dục đọc - chép, vốn liếng sư phạm bị giới hạn, thói quen giảng dạy nhiều năm đã hình thành lề lối giảng dạy áp đặt. Để thay đổi được trong hai năm thật khó biết chừng nào.

Còn nhiều việc phải làm cho sự thay đổi quan trọng này, nhưng dù sao cũng thật đáng để chúc mừng cho nền giáo dục nước nhà. Điều gì cũng phải có sự bắt đầu mới có những bước tiếp theo. Hy vọng trong vài năm tới, sẽ không còn có những học sinh, sinh viên chỉ biết cúi đầu đọc - chép.

Lê Thanh Phong

School@net (Theo http://www.laodong.com.vn/Home/Thay-su-ngoan-ngoan-bang-hoai)