Dennis C. McCornac - Phó Giáo sư kinh tế tại Trường Anne Arundel Community College, Hoa Kỳ kết luận như vậy ở cuối bài viết về thực trạng tham nhũng trong giáo dục đại học của Việt Nam.

Bài viết này được đăng trên trang web của Trung tâm nghiên cứu giáo dục đại học quốc tế (CIHE) thuộc Trường ĐH Boston, do GS Phillip Altbach, nhà nghiên cứu giáo dục đại học nổi tiếng thế giới làm giám đốc. VietNamNet đăng tải ý kiến này như một góc nhìn có tính chất tham khảo. Bài viết do TS Vũ Thị Phương Anh -Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục, ĐHQG TP.HCM - dịch và giới thiệu.

Tham nhũng không phải là ... ngoại lệ!

Chính sách đổi mới của Việt Nam, thường được dịch sang tiếng Anh là “economic renovation” tức đổi mới kinh tế, đã thúc đẩy nhiều thay đổi quan trọng trong các tổ chức xã hội và kinh tế, đồng thời nâng cao năng lực sản xuất và mức sống của người dân. 

Tuy nhiên, tham nhũng vẫn còn hoành hành trên hầu hết các lĩnh vực. Trong năm 2007, Tổ chức Minh bạch quốc tế đã chấm Việt Nam 2,6 điểm trên thang điểm 10, trong đó điểm 10 là là ít tham nhũng nhất.

Đặc biệt, tham nhũng trong giáo dục rất phổ biến. Hối lộ trong việc xin nhận vào trường học, trong các kỳ thi, và kết quả đánh giá, đây chỉ là một vài ví dụ thực tế trong cả hai lĩnh vực giáo dục trung học và đại học. 

Mặc dù những vấn đề này được các phương tiện truyền thông và cơ quan giáo dục theo dõi rất kỹ, nhưng có rất ít nghiên cứu chính thức về tham nhũng trong giáo dục. 

Vì thế, tác giả đã tiến hành điều tra phi chính thức trong các lớp học khác nhau mà mình đã giảng dạy ở Việt Nam. Có khoảng 150 sinh viên năm thứ nhất và 100 học viên sau đại học năm đầu tiên tham gia cuộc khảo sát này.

Ngoài ra, các cuộc phỏng vấn sâu đã được thực hiện với gần 35 học sinh thuộc các cấp học khác nhau, 13 giáo viên, và 5 nhà quản lý. Những cuộc phỏng vấn sâu này được tiến hành theo phương pháp bán cấu trúc, chủ yếu sử dụng câu hỏi mở. 

Thông tin mà các sinh viên, giảng viên, và nhà quản lý cung cấp đã cho thấy rõ ràng tham nhũng đã trở thành thông lệ chứ không phải là ngoại lệ.

Trong cuộc điều tra phi chính thức trong các lớp học, hơn 95% sinh viên khẳng định họ đã gian lận ít nhất một lần trong lớp, và tất cả đều đã quan sát thấy sự gian lận của các sinh viên khác. 

Gian lận được xem là một hiện tượng phổ biến đến nỗi những người không tham gia sẽ bị rơi vào thế bất lợi. 

Xã hội và áp lực của bạn bè đóng một vai trò quan trọng khiến các sinh viên quyết định phải gian lận. Cả sinh viên và giảng viên đều cho rằng gian lận chẳng qua là do "ở Việt Namnó thế”.

Giáo viên và các kỳ thi 

Các cuộc phỏng vấn khác nhau đã hé lộ những câu chuyện về sự tham nhũng của các giảng viên, đặc biệt là trong thời gian thi cử.

Ví dụ như trong một kỳ thi, một phụ nữ (không phải là giáo viên của lớp) đã xuất hiện và nhờ các giám thị cho phép một thí sinh được rời khỏi phòng thi. Khi thí sinh này trở về, cậu ta đã có trong tay một mảnh giấy, rõ ràng là do phụ nữ kia cung cấp, trong đó có câu trả lời cho bài kiểm tra. 

Đáp án của cậu ấy cũng được gửi cho các sinh viên khác, trong khi các giáo viên đang coi thi đã không hề làm gì để ngăn chặn. Người sinh viên đã báo cáo lại câu chuyện này phát biểu: "Em cảm thấy rất thất vọng vì em đã học tập rất chăm chỉ để chuẩn bị cho kỳ thi, nhưng những người không học hành gì và gian lận trong kỳ thi lại được điểm cao hơn."

Các giảng viên thừa nhận họ đã không nghiêm trong việc thực hiện các quy định coi thi. Nhà trường thì hoặc là thiếu chính sách nghiêm ngặt để đối phó với việc gian lận, hoặc cũng có thể đã có một sự đồng thuận chung rằng chẳng cần phải làm gì. Đi dọc theo các hành lang của một trường đại học, sẽ dễ dàng quan sát thấy sinh viên công khai nói chuyện, trao đổi bài hoặc giấy nháp, và tha hồ chép bài của bạn trong thời gian kiểm tra.

Do mức lương ngành giáo dục thấp, nhiều nhà giáo tại Việt Nam đã có hành vi tham nhũng. Hầu hết các giảng viên và các nhà quản lý được phỏng vấn đều thừa nhận có nhận được khoản bồi dưỡng để nâng điểm hoặc để hỗ trợ một sinh viên nhập học vào trường đại học.

Một sinh viên đã thú nhận rằng các hiệu trưởng của trường đại học đã được nhận là 100 triệu đồng (khoảng 6.200 USD) do người cha chi trả để mình vượt qua kỳ thi đại học. Mặc dù, SV này học kém và chẳng chuẩn bị gì cho kỳ thi.

Một số sinh viên khác cho biết: vào các ngày lễ nhà giáo (một ngày trong tháng mười một hàng năm), thông thường sinh viên, học sinh sẽ đến nhà giáo viên và tặng hoa. Tuy nhiên, hiện nay việc sinh viên tặng cho giáo viên những món quà đắt tiền như điện thoại di động hoặc các túi xách hàng hiệu... đã trở nên phổ biến. Họ hy vọng sẽ đạt điểm cao hơn và các ưu đãi khác...

Nền kinh tế đang phát triển chỉ làm tình hình nghiêm trọng hơn vì cuộc cạnh tranh tìm kiếm các cơ hội việc làm cho sinh viên đang tăng lên. Còn giảng viên thì có nhu cầu lớn hơn trong việc tăng thêm thu nhập.

Kết luận

Tham nhũng lan rộng như một bệnh dịch, và cần phải có những hành động nhằm thay đổi môi trường dung dưỡng cho các tệ nạn này.

Quyết định gần đây của Bộ  GD-ĐT trong việc áp dụng các biện pháp mới và nghiêm ngặt hơn đối với các kỳ thi quốc gia, cũng như sự quan tâm nhiều hơn của các phương tiện truyền thông về vấn đề tham nhũng là những bước đi đúng hướng.

Khẩu hiệu cho chiến dịch cải cách giáo dục hiện nay là "Nói không với gian lận trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục". Tuy nhiên, nhiều người lo ngại rằng rằng tình hình hiện tại khó có thể thay đổi.

Nếu Việt Nammong muốn có được một hệ thống giáo dục đạt tiêu chuẩn quốc tế, thì yêu cầu cải cách là thực sự cần thiết. Nhưng có lẽ, quan trọng nhất là phải có một sự thay đổi tận gốc về thái độ và tư duy của học viên, giảng viên, và phụ huynh.

Giáo dục là một thứ quyền, và là một đặc quyền mà người nhận phải bỏ công sức ra để được hưởng, chứ không phải là một món hàng được bán ra bởi các nhà quản lý và các giảng viên.

• Dennis C. McCornac

School@net (Theo http://vietnamnet.vn/giaoduc/200912/Giao-duc-la-quyen-loi-ha)