1. Mô phỏng học tiếng Việt có khó không?


Trước tiên phải khẳng định rằng Công ty Công nghệ Tin học Nhà trường là công ty phần mềm đầu tiên của Việt Nam đã và đang thực hiện công việc nghiên cứu và mô phỏng mô hình học và dạy tiếng Việt trên máy tính.

Khi thiết kế phần mềm mô phỏng học và dạy tiếng Việt cho cấp Tiểu học, chúng tôi đã đặt ra các mục đích sau:

- Cần mô phỏng chính xác các hoạt động lõi của từng kiến thức trong chương trình dạy môn Tiếng Việt Tiểu học.

Đây là một mục đích rất lớn và khó khăn. Cái gọi là "kiến thức" của môn Tiếng Việt không giống như các môn khoa học tự nhiên khác như Toán, Khoa học, ... Trong chương trình dạy Tiếng Việt cho trẻ nhỏ việc dạy các kỹ năng cơ bản như kỹ năng phát âm, đánh vần, kỹ năng đọc, viết, nói là rất quan trọng. Các hoạt động lõi của quá trình dạy môn tiếng Việt trong nhà trường dành rất nhiều thời gian cho việc rèn luyện các kỹ năng đã nêu trên.

Có một số kỹ năng kiến thức cần được mô tả một cách chính xác tuyệt đối, ví dụ như kỹ năng viết chữ Việt. Với những dạng kiến thức đặc biệt này việc mô phỏng chính xác trên máy tính là những công việc rất đồ sộ đòi hỏi rất nhiều công sức của người thiết kế và phát triển phần mềm.

- Cần mô phỏng chính xác theo từng nội dung cụ thể của sách giáo khoa Tiếng Việt.

Với yêu cầu này, phần mềm phải có tính năng mô phỏng không những chính xác về kiến thức mà còn phải chính xác theo từng nội dung cụ thể, ví dụ các hình ảnh minh họa phải chính xác theo từng phần nội dung chi tiết của sách giáo khoa. Để làm được việc này phần mềm cần phải được thiết kế với rất rất nhiều hình ảnh minh họa. Trong chương trình tiếng Việt bậc Tiểu học, hình ảnh là một kênh thông tin quan trọng cùng với kênh chữ, do vậy việc tìm kiếm hình ảnh đưa vào phần mềm phải hết sức cẩn thận, chính xác và phù hợp với nội dung của từng bài học.

Bên cạnh kênh chữ và hình, âm thanh cũng đóng vai trò quan trọng trong các bài mô phỏng học tiếng Việt. Ví dụ toàn bộ các từ khóa, bài luyện tập đọc của sách giáo khoa đều được ghi âm đầy đủ, đây là một công việc khổng lồ của phần mềm.

- Cần có nhiều bài ôn luyện dưới dạng trắc nghiệm hoặc hỏi đáp để tăng sự hấp dẫn của bài học.

Trong chương trình tiếng Việt bậc Tiểu học có khá nhiều phần kiến thức có thể được minhy họa bằng những bài thực hành hay trắc nghiệm đơn giản, các bài luyện này cần được mô phỏng trên máy tính để trở thành các bài học, luyện, trò chơi, ... để học sinh có thể thực hành, giải trí ngay trên máy tính.

Tóm lại việc mô phỏng học và dạy tiếng Việt trên máy tính là một việc hết sức khó khăn và mới mẻ. Công ty Công nghệ Tin học Nhà trường đang đi tiên phong trong lĩnh vực này. Hầu hết các công việc hãy còn ở phía trước.

2. Mô hình các HOẠT ĐỘNG của một bài học môn Tiếng Việt

Trong thiết kế của chúng tôi mô hình một bài giảng (hay bài học) tiếng Việt cũng không có gì khác biệt so với một bài giảng thông thường. Trong mô hình của chúng tôi một bài giảng sẽ đơn giản là một dãy các hoạt động HỌC và DẠY như hình dưới đây.

Mỗi HOẠT ĐỘNG (ACTION) Học và Dạy có thể hiểu đơn giản là một đơn vị tối thiểu mà giáo viên đưa vào chương trình giáo an (bài giảng) của mình. Các hoạt động này có thể là:


- Ôn bài tập cũ.

- Giảng dạy một kiến thức mới.

- Trao đổi, thảo luận với HS về 1 đề tài nào đó.

- Làm hoặc chữa bài tập trên lớp.

- Thực hành theo chuyên môn của môn học.

- Kiểm tra kiến thức HS.

Trên thực tế với cùng một kiến thức cần giảng dạy, mỗi giáo viên sẽ có nhiều lựa chọn đa dạng cho việc thiết kế và hoạch định các HOẠT ĐỘNG của mình.

Thông thường mỗi HOẠT ĐỘNG giảng dạy sẽ tương ứng với một chủ đề kiến thức của sách giáo khoa mà GV cần truyền đatj cho Học sinh.

Trong hình ảnh dưới đây chúng ta nhìn thấy một MỤC LỤC của sách giáo khoa tiếng Việt (lớp 1), từ đó sẽ nhìn thấy rõ cấu trúc các bài học theo từng tuần và cách phân loại thành các hoạt động chính của mỗi chủ điểm như thế nào.

Trong hình trên mỗi Tuần - Chủ điểm học tập của sách sẽ được chia làm 8 phần nhỏ, tương ứng là:

1. Tập đọc (2 tiết).

2. Tập viết (1 tiết)

3. Chính tả (1 tiết)

4. Tập đọc (2 tiết).

5. Tập viết (1 tiết)

6. Chính tả (1 tiết)

7. Tập đọc (2 tiết)

8. Kể chuyện (1 tiết)

Theo thiết kế của chúng tôi mỗi TUẦN học sẽ được phần mềm mã hóa, phân loại thành một BÀI HỌC lớn. Như vậy mỗi BÀI HỌC lớn sẽ bao gồm 8 HOẠT ĐỘNG chính.

Mỗi HOẠT ĐỘNG chính của bài học tiếng Việt lại có thể chia thành các HOẠT ĐỘNG con (gọi là SubACTION). Việc phân nhỏ hơn này là phù hợp với mô hình và yêu cầu giảng dạy cụ thể của môn học này. Điều này không những đúng với môn học tiếng Việt mà còn đúng với tất cả các môn học khác trong nhà trường phổ thông.

Ví dụ 2 tiết của phần TẬP ĐỌC của sách Tiếng Việt lớp 1, phần Luyện tập tổng hợp sẽ được chia nhỏ thành các hoạt động con như sau:

Các Hoạt động không thể chia nhỏ được nữa sẽ được gọi là HOẠT ĐỘNG ĐƠN. Ngược lại với khái niệm Hoạt động đơn là Hoạt động phức hợp tức là các Hoạt động sẽ bao gồm nhiều hơn các hoạt động con.

3. Mô hình một HOẠT ĐỘNG đơn (ACTION đơn) là như thế nào?

Mỗi Hoạt động đơn trong mô hình bài giảng chính là một hoạt động thực sự có tương tác với máy tính và có một mục đích rõ ràng về truyền đạt kiến thức.

Nếu nói theo ngôn ngữ máy tính thì mỗi Hoạt động đơn sẽ tương ứng với một FORM mô phỏng kiến thức trên máy tính.

Sau đây là một vài đặc tính cơ bản của các HOẠT ĐỘNG đơn đã được mô phỏng trong phần mềm Học và Dạy tiếng Việt.

1. Mô phỏng được chính xác kiến thức cần dạy (và học) thông qua quan sát và tương tác với máy tính

Yêu cầu này là yêu cầu bắt buộc quan trọng nhất của mọi FORM mô phỏng kiến thức nói chung không phân biệt môn học.

Chúng ta hãy quan sát một vài ví dụ:

Mô phỏng viết chữ Việt phải chính xác hoàn toàn theo chuẩn của Bộ Giáo dục và đào tạo, đúng đến từng nét chữ, cách rê, viết, lia bút.

Mô phỏng bài học tập chép của sách giáo khoa.

Mô phỏng phần học luyện đọc hay trong tiết tập đọc của sách giáo khoa.2. Cho phép GV nhập trực tiếp dữ liệu đầu vào

Mỗi Hoạt động là một FORM thường mô tả một kiến thức hay nội dung cụ thể nào đó mà giáo viên cần truyền đạt cho học sinh. Một trong những yêu cầu quan trọng là GV cần phải được phép nhập hoặc chỉnh sửa toàn bộ nội dung sẽ truyền đạt cho học sinh. Điều này là rất quan trọng vì GV sẽ rất chủ động trong quá trình giảng dạy trên lớp của mình. Bài học sẽ không đơn điệu vì GV có thể bổ sung nhiều ví dụ minh họa khác nhau cho phần kiến thức cần dạy của mình.

Ví dụ với bài học tập chép "Bàn tay mẹ" như trên, GV có thể sửa, thêm bớt nội dung vào chính bài tập chép này.

3. Mở rộng nhiều dạng bài ôn luyện, tự học, chơi vui để ôn luyện bài học của sách giáo khoa.

Với mỗi dạng kiến thức giáo viên có thể có nhiều cách truyền đạt khác nhau trên lớp. Sự đa dạng này thể hiện tính sáng tạo của giáo viên trong quá trình giảng dạy.

Ví dụ với phần kiến thức học đánh vần, ghép vần, các FORM mô phỏng sau sẽ làm cho bài học học vần này trở nên rất đa dạng và hấp dẫn đối với trẻ nhỏ.

Trong hình ảnh trên, HS cần dùng chuột kéo thả các ký tự lên các vị trí còn thiếu của từ nằm giữa màn hình. Bài học này như một trò chơi thú vị và hấp dẫn đối với học sinh nhỏ tuổi.

Với bài luyện chính tả này, HS cần kéo thả âm vần đúng lên vị trí còn thiếu của từ phía trên.



4. Sử dụng nhiều bộ từ điển từ, tranh dùng để sinh tự động các bộ dữ liệu cho các bài học
Đi kèm trong phần mềm là các bộ từ điển đồ sộ của tiếng Việt. Đây là các nguồn dữ liệu để sinh ra các bài luyện tập cho môn học tiếng Việt.


Các bộ từ điển sau dự kiến sẽ được hoàn thiện và đưa vào bộ phần mềm.


1. Từ điển giải nghĩa từ dành cho học sinh.

2. Từ điển chính tả học sinh.

3. Từ điển tranh - từ học sinh.

4. Từ điển từ láy tiếng Việt.

5. Từ điển thành ngữ, tục ngữ.

6. Từ điển đồng nghĩa, trái nghĩa tiếng Việt.

Trong bài luyện này, phần mềm sẽ tự động sinh bộ dữ liệu lấy từ từ điển từ Học sinh và Từ điển từ láy Việt Nam.

School@net