Nó nằm ở những hàng cây xanh mà không có bất cứ một thành phố nào ở nước Việt này lại có thể giàu có, sum suê đến vậy. Những ai đã từng đi trên những con đường dài hun hút mướt mát mồ hôi không một bóng cây, mới cảm nhận được rõ ràng cái sự quý giá của những hàng cây Hà Nội. Phố Phan Đình Phùng xanh rợp ba hàng cây (ba hàng cây nhé), lá vàng rụng níu bước chân người qua mỗi khi thu về. Phượng vĩ là của phố Lý Thường Kiệt, những hàng cây sao đen cao vút phố Lò Đúc, vòm sấu xanh um là phố Trần Hưng Đạo, cây me gắn liền với tên phố Ngô Quyền, bằng lăng Thợ Nhuộm, hàng bàng Khâm Thiên, cây sưa phố Hàng Dầu... Mỗi phố đều gắn với một loài cây nào đó, cho dù không hẳn là tất cả những cây trên phố đều thuộc cùng một loài... Ngay cả Hồ Hoàn Kiếm mà cũng có tới hai loài cây đặc trưng cho nó: đó là cây liễu, gợi nhớ bởi dáng cong thướt tha và cây lộc vừng, xuân thu nhị kỳ ra hoa đỏ sậm cả một góc hồ.

Hồn của phố phường là hương hoa bốn mùa. Hương hoa sữa đường Nguyễn Du thì hầu như ai cũng đã biết. Nhưng không chỉ phố Nguyễn Du mới độc quyền mùi hương rất Hà Nội này. Đường Bà Triệu có nhiều cây hoa sữa; cả đường Quán Thánh cũng thế. Vào dịp cuối thu đầu đông, không gắt như đằng Nguyễn Du, hương hoa sữa ở phố Quán Thánh mỏng mảnh như một sợi dây căng ngang phố, làm giật mình một ai đó rong xe đi tìm... Vào dịp tháng tư ta, hương hoa sấu trên phố Lý Nam Đế, trên đường Trần Hưng Đạo dìu dịu tỏa xuống từ những tàng cây cao, ướp lên mái tóc của những đôi tình nhân. Hương ngọc lan thấp thoáng trên đường Thanh Niên, vào những ngày hè, học sinh trung học áo trắng thướt tha ngồi dọc trên những thảm cỏ xanh mướt, dắt bông ngọc lan trên tóc, tận hưởng cái thư tháidễ chịu sau những kỳ thi căng thẳng vừa trôi qua. Trong những đêm khuya khoắt, đi trên những phố nhỏ yên tĩnh của Hà Nội, có thể thấy thoang thoảng mùi dạ hương tỏa xuống từ những ban công trên hè phố, cái mùi hương chỉ dành cho một thành phố tĩnh mịch về đêm như Hà Nội của tôi...

Có nơi đâu như Hà Nội mà tên phố - phố Chả Cá - lại được đặt theo một món ăn trên phố này, món chả cá Lã Vọng! Cả cái quán ăn nức tiếng trên phố này, thực đơn trăm năm nay cũng chỉ có mỗi một món ăn ấy mà thôi! Bún chả Hàng Mành, đậu phụ mắm tôm ngõ Phất Lộc, bánh cuốn cà cuống Hàng Gà, phở Bát Đàn, Cầu Gỗ... Những tên món ăn gắn liền với tên phố, như không thể tách rời nhau mà hòa trộn, bổ sung cho nhau để tạo thành hồn của phố! Rồi cà phê Nhân phố Hàng Hành, bánh cốm Hàng Than, chè Lò Sũ, bánh gối Lý Quốc Sư, ô mai Hàng Đường... Những quà, những bánh ấy hòa trộn cùng với phố phường, tạo nên cái nét riêng của một không gian ẩm thực Hà Nội, trở thành nỗi nhớ quay quắt gắn với phố phường mỗi khi đi xa.

Nhưng trên tất cả, hồn của phố phường Hà Nội chính là những con người của đất kinh kỳ, những người đã cùng với thành phố trải qua những dâu bể của thời gian, bao thăng trầm thế sự. Phố nhỏ Đoàn Nhữ Hài được người ta biết đến nhiều vì ở phố này có ngôi nhà của nhà văn Tô Hoài, nơi ông đang sống và tiếp tục viết những trang văn đầy hoài cảm về Hà Nội. Họa sỹ Bùi Xuân Phái, người đã sáng tạo ra phố thứ 37 của Hà Nội trong tranh, gắn liền cuộc đời mình với ngôi nhà trên phố Cửa Đông. Nhà thơ Lưu Trọng Lư đã từng sống trong ngôi nhà trên phố Nguyễn Thái Học, nhà văn hoá Hoàng Đạo Thúy ngụ trong làng Đại Yên trên đường Hoàng Hoa Thám. Nhạc sỹ Văn Cao thường ngồi trong ngôi nhà trên tầng hai gần cái chợ lầm bụi ở phố Yết Kiêu... Còn nhiều, nhiều nữa. Có thể nói rằng mỗi bước đi trên những nẻo đường của Hà Nội, tôi đều có thể bắt gặp hình bóng của những con người ấy, những con người đến với Hà Nội từ mọi phương trời, bằng tài năng và cốt cách của mình, đã gắn tên tuổi với những đường phố, làm nên một Hà Nội tài hoa và lịch lãm. Họ chính là một phần của Hà Nội rồi!

Hồn phố - với tôi - là hư ảo mà cũng thực vô cùng!.

Yên Ba

Schoolnet