Tải trực tiếp tệp hình học động (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h73.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

Mặt phẳng (P) gọi là mặt phẳng chiếu, đường thẳng l gọi là phương chiếu; điểm M’ gọi là hình chiếu song song (hoặc ảnh) của điểm M qua phép chiếu song song nói trên.

Cho hình H. Tập hợp H’ gồm hình chiếu song song của tất cả các điểm thuộc H gọi là hình chiếu song song (hoặc ảnh) của hình H qua phép chiếu nói trên.

Bóng trên mặt đất phẳng của một vật chính là hình chiếu song song của vật ấy trên mặt đất (các tia sáng mặt trời được coi như song song với nhau).

1 Nếu điểm M thuộc mặt phẳng chiếu (P) thì hình chiếu song song của nó là điểm nào?

2 Cho đường thẳng a song song với phương chiếu l. Hình chiếu song song của a (hoặc một phần của nó) là hình nào?

2. Tính chất

Trong các tính chất dưới đây của phép chiếu song song theo phương l, ta chỉ xét hình chiếu song song của các đoạn thẳng hoặc đường thẳng không song song và không trùng với l.

Tính chất 1

Chứng minh (h.74)

Tải trực tiếp tệp hình học động (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h74.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

Xét phép chiếu song song lên mp(P) theo phương l. Giả sử a là một đường thẳng không song song và không trùng với l. Gọi M là một điểm bất kì của a và M’ là hình chiếu của nó. Vì MM’ song song (hoặc trùng) với l nên M’ nằm trên mp(Q) đi qua a và song song với l (hoặc chứa l). Mặt khác, M’ nằm trên mp(P). Vậy M’ nằm trên giao tuyến a’ của hai mặt phẳng (P) và (Q).

Ngược lại, dễ thấy mỗi điểm M’ nằm trên a’ là hình chiếu của một điểm M nằm trên a. Vậy hình chiếu của a chính là đường thẳng a’.

3 Nếu đường thẳng a nằm trong mặt phẳng hình chiếu (P) thì hình chiếu song song của a là hình nào?

4 Nếu đường thẳng a cắt mặt phẳng chiếu (P) tại điểm A thì hình chiếu song song của a có đi qua điểm A hay không?

HỆ QUẢ

Từ việc chứng minh tính chất 1, ta thấy hình chiếu song song của đường thẳng a là giao tuyến của mặt phẳng chiếu (P) và mp(Q), trong đó (Q) là mặt phẳng đi qua a và song song với l hoặc chứa l. Do đó ta có

Tính chất 2 (h.75)

Tải trực tiếp tệp hình học động 75a (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h75a.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

Tải trực tiếp tệp hình học động 75b (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h75b.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

Tính chất 3

Tính chất 3 có nghĩa là: Nếu AB và CD là hai đoạn thẳng nằm trên hai đường thẳng song song (hoặc trùng nhau) có hình chiếu song song trên mp(P) là A’B’ và C’D’ thì

Hình 76 minh họa tính chất đó.

Tải trực tiếp tệp hình học động 76a (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h76a.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

Tải trực tiếp tệp hình học động 76b (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h76b.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

3. Hình biểu diễn của một hình không gian

Ở §1 của chương này, ta đã nêu ra một số quy tắc để vẽ hình biểu diễn của một hình không gian trên mặt phẳng. Các quy tắc ấy dựa trên định nghĩa sau đây

ĐỊNH NGHĨA

Như vậy, muốn vẽ đúng hình biểu diễn, ta phải áp dụng các tính chất nói trên của phép chiếu song song. Do đó, ngoài những quy tắc đã học trước đây (được suy từ các tính chất 1 và 2), ta cần lưu ý thêm quy tắc sau (suy từ tính chất 3):

5 Hình biểu diễn của hình bình hành là hình gì?

CHÚ Ý

Phép chiếu song song nói chung không giữ nguyên tỉ số của hai đoạn thẳng không nằm trên hai đường thảng song song (hay không cùng nằm trên một đường thẳng) và không giữ nguyên độ lớn của một góc. Từ đó suy ra nếu trên hình H có hai đoạn thẳng không nằm trên hai đường thẳng song song thì tỉ số của chúng không nhất thiết phải giữ nguyên trên hình biểu diễn. Cũng như vậy, độ lớn của một góc trên hình H không nhất thiết được giữ nguyên trên hình biểu diễn.

6 Hình biểu diễn của hình thang là hình gì?

7 Hình biểu diễn của hình thoi, hình chữ nhật, hình vuông là hình gì?

8 Có phải một tam giác bất kì đều có thể xem là hình biểu diễn của tam giác cân, tam giác vuông, tam giác đều hay không? (h.77)

Tải trực tiếp tệp hình học động 77 (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h77.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

9 Hình biểu diễn của một tứ diện đều có thể vẽ như hình 78 hay không?

Tải trực tiếp tệp hình học động 78 (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h78.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

Hình biểu diễn của một đường tròn

Người ta chứng minh được rằng:

Vì vậy, ta thường dùng đường elip làm hình biểu diễn của đường tròn, tâm của elip biểu diễn cho tâm của đường tròn (h.79, h.80).

Tải trực tiếp tệp hình học động 79 (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h79.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

Tải trực tiếp tệp hình học động 80 (Nhấn chuột phải vào liên kết rồi chọn Save As hoặc Lưu Liên Kết dưới dạng):L11_ch2_h80.cg3

Xem trực tiếp hình vẽ động trên màn hình.

1

Giả sử tam giác ABC là hình biểu diễn của một tam giác đều. Hãy dựng hình biểu diễn của tâm đường tròn ngoại tiếp tam giác đều đó.

2

Cho một đường elip là hình biểu diễn của một đường tròn. Hãy vẽ hình biểu diễn của mỗi hình sau đây:

a) Một dây cung và đường kính vuông góc với dây cung đó của đường tròn.

b) Hai đường kính vuông góc của đường tròn.

c) Một tam giác đều nội tiếp đường tròn.

Vui một chút!

“Chuyển động vĩnh cửu ?” : Liệu nước có chảy mãi như thế không?

Câu hỏi và bài tập

40. Trong các mệnh đề sau, mệnh đề nào đúng?

a) Hình chiếu song song của hai đường thẳng chéo nhau có thể trùng nhau;

b) Hình chiếu song song của hai đường thẳng chéo nhau thì cắt nhau;

c) Hình chiếu song song của hai đường thẳng chéo nhau có thể song song với nhau;

d) Hình chiếu song song của hai đường thẳng chéo nhau có thể cắt nhau, trùng nhau, song song với nhau.

41. Trong các mệnh đề sau, mệnh đề nào đúng?

a) Hình chiếu song song của hai đường thẳng cắt nhau có thể song song với nhau;

b) Hình chiếu song song của hai đường thẳng cắt nhau có thể cắt nhau;

c) Hình chiếu song song của hai đường thẳng cắt nhau có thể trùng nhau;

d) Một đường thẳng có thể song song với hình chiếu song song của nó;

e) Một đường thẳng luôn cắt hình chiếu song song của nó;

f) Một đường thẳng có thể trùng với hình chiếu song song của nó.

42. Tam giác ABC có hình chiếu song song là tam giác A’B’C’. Chứng minh rằng trọng tâm tam giác ABC có hình chiếu song song là trọng tâm tam giác A’B’C’.

43. Vẽ hình biểu diễn của một tứ diện và trọng tâm mới của nó.

44. Vẽ hình biểu diễn của một tam giác vuông nội tiếp trong một đường tròn.

45. Vẽ hình biểu diễn của một hình vuông nội tiếp trong một đường tròn.

46. Vẽ hình biểu diễn của một lục giác đều.

47. Cho hình hộp ABCD.A₁B₁C₁D₁. Tìm điểm I trên đường chéo B₁D và điểm J trên đường chéo AC sao cho IJ // BC₁. Tính tỉ số

School@net