Bản đồ do Nxb Covens and Mortier tại Amsterdam vào năm 1760,

ghi chú rõ quần đảo Hoàng Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam

Bởi vì họ đã rất "khéo léo” kết hợp con đường này cùng với các khái niệm đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Luật Biển quốc tế bằng tuyên bố theo kiểu Trung Quốc "có chủ quyền không thể tranh cãi” với các vùng nước phụ cận với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Và khi mọi người đều hiểu như vậy, Biển Đông sẽ trở thành cái "ao nhà” của Trung Quốc.

Năm 1962, Ủy ban Pháp luật Quốc tế đã thực hiện một nghiên cứu về "Quy chế pháp lý của vùng nước lịch sử, bao gồm cả vịnh lịch sử”, nghiên cứu này trả lời cho câu hỏi những tiêu chuẩn nào sẽ được áp dụng để xác định tính hợp pháp của một yêu sách chủ quyền lịch sử. Theo đó thì một vịnh hay một vùng nước được coi là lịch sử, căn cứ theo tập quán quốc tế và các phán quyết của toà án phải thỏa mãn ít nhất ba điều kiện sau: 1) Quốc gia ven biển thực thi chủ quyền của mình đối với vùng được yêu sách; 2) Sự liên tục của việc thực thi quyền lực đó theo thời gian; 3) Quan điểm của các quốc gia khác với yêu sách đó. Ngoài ra, một quốc gia có yêu sách danh nghĩa lịch sử phải có trách nhiệm đưa ra bằng chứng đối với các vùng nước có vấn đề đang tranh cãi này.

Như vậy, bất cứ chính quyền nào yêu sách vùng nước nằm trong "đường lưỡi bò” là "vùng nước lịch sử” thì phải căn cứ vào các quy chế pháp lý, nếu các vùng nước này được yêu sách như vùng nội thủy thì các chính quyền yêu sách đó phải chứng minh được là họ đã thực thi chủ quyền một cách liên tục đối với các vùng nước bao bọc trong "đường lưỡi bò” qua một thời gian tương đối giống như đã thực thi chủ quyền đối với các vùng nội thủy khác. Nếu các vùng nước này được yêu sách như lãnh hải thì quốc gia nêu yêu sách phải chỉ ra được rằng họ đã thực thi chủ quyền một cách liên tục đối với các vùng nước bị bao bọc này trong một thời gian dài như họ đã thực thi chủ quyền đối với các vùng lãnh hải khác. Cũng tương tự như vậy nếu họ muốn yêu sách các vùng nước bị bao bọc như là vùng nước lịch sử.

Theo chế độ pháp lý của các vùng nội thuỷ, một quốc gia ven biển thực thi chủ quyền đầy đủ đối với vùng nước nằm phía bên trong đường cơ sở để tính chiều rộng lãnh hải, tàu nước ngoài không có quyền đi qua trong vùng nội thuỷ của quốc gia ven biển, trừ khi được sự đồng ý của quốc gia đó. Các Nhà nước trong lịch sử Trung Quốc đến đầu thế kỷ XX hầu như chưa bao giờ đưa ra yêu sách vùng nước bên trong "đường lưỡi bò” như là vùng nội thuỷ. Trên thực tế, tàu nước ngoài, trong đó có cả tàu chiến vẫn thực hiện quyền đi lại trên vùng nước nằm trong "đường lưỡi bò” trước và sau khi "đường lưỡi bò” này xuất hiện trên bản đồ do Cộng hoà Trung Hoa (CHTH) xuất bản năm 1948, và chính quyền CHTH đã không hề có một hành động nào ngăn cản các tàu nước ngoài qua lại vùng biển này.

Với Công hàm ngày 7-5-2009 kèm theo bản đồ "đường lưỡi bò”, Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa (CHNDTH) lần đầu tiên chính thức đưa ra đòi hỏi về "chủ quyền không thể tranh cãi” của nước này trên hầu như gần trọn Biển Đông, biến Biển Đông thành "vùng nước lịch sử”, "ao nhà” của Trung Quốc. Tuy nhiên, để có thể tranh thủ được sự thừa nhận quốc tế, yêu sách "đường lưỡi bò” của Trung Quốc bắt buộc phải thỏa mãn các tiêu chí của pháp luật quốc tế trong đó có việc phải chứng minh được họ đã thực thi chủ quyền trong toàn bộ vùng biển thuộc "đường lưỡi bò” này một cách thật sự, lâu dài, hòa bình và liên tục. Cho đến nay, Trung Quốc vẫn chưa đưa ra được những bằng chứng thật sự khoa học và thuyết phục nào về việc họ đã thực thi chủ quyền thực tế trên toàn bộ vùng biển rộng lớn này một cách lâu dài, hoà bình và liên tục từ thời xa xưa, hàng nghìn năm trước như họ vẫn thường tuyên bố.

Các văn kiện chính thức của Nhà nước phong kiến Trung Quốc, như Đại Nguyên Nhất Thống Chí (1294), Đại Minh Nhất Thống Chí (1461), Đại Thanh Nhất Thống Chí (1842), trước năm 1909 đều khẳng định "cực Nam của lãnh thổ Trung Quốc là Nhai huyện, đảo Hải Nam”. Các bản đồ lãnh thổ Trung Quốc của người nước ngoài cùng thời cũng vẽ và giải thích phù hợp với cách hiểu này của người Trung Quốc. Bản đồ Trung Quốc thế kỷ XVII của Peter de Goyer và Jacob de Keyzer thuộc Công ty Đông Ấn - Hà Lan cũng có lời giải thích rất rõ: "Nơi xa nhất của Trung Quốc bắt đầu từ phía Nam đảo Hải Nam ở 18 độ vĩ Bắc, rồi từ đó ngược lên phía Bắc đến vĩ độ 42”. Trung Quốc chỉ thực sự bước chân lên quần đảo Hoàng Sa năm 1909 khi quần đảo này đã thuộc sự quản lý của chính quyền phong kiến Việt Nam, không còn là đất vô chủ. Về Trường Sa, cho tới tận năm 1932, Công hàm ngày 29-9-1932 của Phái đoàn ngoại giao CHTH tại Paris vẫn còn khẳng định các nhóm đảo "Amphitrite” (Lưỡi Liềm) và "Croissant” (An Vĩnh) của quần đảo Tây Sa (Hoàng Sa) "tạo thành phần lãnh thổ Trung Quốc nằm tận cùng ở phía Nam”.

Báo La Nature số 2916 ngày 1-11-1933 cho biết các hoạt động của chính quyền thực dân Pháp

khẳng định chủ quyền thực tế trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thay mặt triều đình phong kiến Việt Nam bấy giờ

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu (TP. Hồ Chí Minh), trên hai trang 11b và 12a trích từ sưu tập bản đồ Võ Bị Chí (ghi lại cuộc hành trình của Trịnh Hòa trong thời gian 1405-1433 đi từ Trung Quốc qua Ấn Độ Dương tới châu Phi) có vẽ bản đồ Việt Nam tuy đơn giản nhưng cũng rõ ràng: "Nước Giao Chỉ Bắc giáp Khâm Châu Trung Quốc, Nam giáp nước Chiêm Thành, Đông giáp biển cả mang tên Giao Chỉ Dương, tức biển của nước Giao Chỉ”. Đây là tư liệu của người Trung Hoa khắc vẽ về nước Việt Nam và biển cả thuộc về Việt Nam từ thế kỷ XV. Năm 1842, tác giả người Trung Hoa - Ngụy Nguyên xuất bản sách Hải Quốc Đồ Chí mô tả và khắc vẽ bản đồ tất cả các nước trên thế giới và toàn thể năm châu bốn biển, theo phương pháp khoa học với kinh tuyến và vĩ tuyến. Trong sách này, Ngụy Nguyên đã vẽ hai bản đồ về Việt Nam. Trong đó, bản đồ thứ nhất vẽ sơ sài, chia Việt Nam ra hai phần (Việt Nam Đông đô và Việt Nam Tây đô). Ở ngoài khơi phía Đông hai phần Việt Nam, Ngụy Nguyên ghi rõ là Đông Dương Đại Hải, tức Biển Đông Rất Lớn. Cũng trong tác phẩm Hải Quốc Đồ Chí, Ngụy Nguyên còn khắc vẽ bản đồ An Nam Quốc với đường nét đúng kinh tuyến và vĩ tuyến rất rộng lớn và ngoài khơi nước An Nam có ghi rõ Đông Nam Hải, tức là Biển Đông Nam. Rõ ràng, hầu hết bản đồ Trung Hoa vẽ về Việt Nam từ thế kỷ XV hoặc trước nữa cho tới đầu thế kỷ XX đều ghi biển cả phía Đông Việt Nam là Giao Chỉ Dương hay Đông Dương Đại Hải hoặc Đông Nam Hải, đều có nghĩa là biển của nước Giao Chỉ (tức Việt Nam) hay đơn giản là Biển Đông (của Việt Nam). Các chứng cứ lịch sử chính thống còn ghi lại khá đầy đủ ít nhất từ đầu thế kỷ XVII Việt Nam đã thi hành chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ở giữa Biển Đông một cách chính thức, liên tục, hòa bình và không hề có một quốc gia hay dân tộc nào đến khiếu nại hay tranh giành. Từ khi chiếm Việt Nam làm thuộc địa, chính quyền thực dân Pháp đã nhân danh Việt Nam thi hành chủ quyền trên Biển Đông đúng theo các quy định của công pháp quốc tế. Pháp đã xây dựng nhiều công trình dân sự và nghiên cứu khoa học trên các đảo thuộc hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, chẳng hạn như hai trạm khí tượng theo hệ thống quốc tế trên đảo Hoàng Sa và đảo Ba Bình trong quần đảo Trường Sa.

Theo luật pháp quốc tế, quốc gia có yêu sách về chủ quyền đối với một vùng lãnh thổ phải công khai yêu sách của mình để các quốc gia liên quan có thể biết được và phải thể hiện rõ ràng ý chí thực thi chủ quyền trên lãnh thổ đó. Những hành vi bí mật, không chính thức không thể tạo nên cơ sở cho chủ quyền lịch sử. Trong trường hợp "đường lưỡi bò”, cả CHTH lẫn CHNDTH đều chưa bao giờ công bố chính thức yêu sách về con đường này và vùng biển bên trong con đường này. Sau Thế chiến thứ hai, tại Hội nghị San Francisco năm 1951, bốn mươi bảy trong số năm mươi mốt nước tham gia Hội nghị đã bỏ phiếu không chấp nhận giao hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa cho Trung Quốc, điều đó khẳng định cộng đồng quốc tế chưa bao giờ chấp nhận hai quần đảo đó là lãnh thổ của Trung Quốc. Chính tại Hội nghị này, Trưởng Đoàn đại biểu của Chính phủ Quốc gia Việt Nam Thủ tướng Trần Văn Hữu đã long trọng tuyên bố khẳng định chủ quyền lâu đời của người Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và đã không gặp sự phản đối hay bảo lưu của đại diện nước nào. Đây là một sự kiện quan trọng chứng tỏ sự thừa nhận của cộng đồng quốc tế về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Hiệp ước hoà bình Trung - Nhật năm 1952 cũng ghi nhận rõ ràng sự kiện không thừa nhận hai quần đảo Spratly và Paracel (Hoàng Sa và Trường Sa) là lãnh thổ của Trung Quốc bị Nhật Bản cướp đoạt; chỉ công nhận Nhật Bản đã chiếm đoạt Mãn Châu, Đài Loan và Bành Hồ và phải trả lại cho Trung Quốc. Trước khi rút khỏi Việt Nam, chính quyền thực dân Pháp đã chính thức chuyển giao cho chính quyền miền Nam Việt Nam quyền quản lý các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Năm 1974 Trung Quốc đã dùng vũ lực đánh chiếm toàn bộ quần đảo Hoàng Sa khi đó đang được quản lý bởi chính quyền Việt Nam Cộng hòa và năm 1988 lại dùng vũ lực đánh chiếm một số đảo ở quần đảo Trường Sa thuộc quyền quản lý hợp pháp của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Những hành động cưỡng chiếm bằng vũ lực nói trên của Trung Quốc là bất hợp pháp, là hành vi xâm lược, vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế và đương nhiên không giúp tạo ra bằng chứng chủ quyền cho Trung Quốc đối với các quần đảo và hải đảo bị cưỡng chiếm bằng vũ lực của họ.

Theo luật pháp và thực tiễn quốc tế, đặc tính quan trọng nhất của một đường biên giới quốc gia là tính ổn định và tính xác định được. "Đường lưỡi bò” là một con đường không ổn định, được vẽ rất tuỳ tiện. Ban đầu, con đường này có 11 đoạn, trong đó có hai đoạn trong Vịnh Bắc Bộ. Sau này, từ năm 1953 hai đoạn trong Vịnh Bắc Bộ bị bỏ đi, chỉ còn chín đoạn mà không có lời giải thích nào. Cho đến nay, các học giả và Chính phủ Trung Quốc chưa bao giờ nêu rõ toạ độ địa lý, vị trí chính xác của từng đoạn cũng như toàn bộ chín đoạn của "đường lưỡi bò”. Hầu như không có một văn bản nào (dù là chính thức hay không chính thức) quy định hoặc giải thích về việc này. Chỉ có ông Phan Thạch Anh - một học giả Trung Quốc - là người duy nhất giải thích về lý do của sự thiếu ổn định và tính không xác định của "đường lưỡi bò”, đó là vì Trung Quốc muốn "để lại khả năng đưa ra những điều chỉnh cần thiết trong tương lai” (?).

Tính không ổn định và tính không xác định được coi là một trong những điểm yếu căn bản của yêu sách "đường lưỡi bò” của Trung Quốc. Nhưng còn một điểm yếu nghiêm trọng hơn là mặc dù yêu sách "đường lưỡi bò” đã được thể hiện nhiều lần trên bản đồ, nhưng cả CHTH lẫn CHNDTH đều chưa bao giờ có tuyên bố chính thức và rõ ràng về ý nghĩa và bản chất pháp lý của con đường này. Gần đây khi Trung Quốc gửi Công hàm cho Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc phản đối việc Việt Nam và Malaysia nộp Báo cáo về Ranh giới Thềm lục địa của mình cho Ủy ban Ranh giới thềm lục địa của Liên Hợp Quốc theo quy định của Công ước Luật Biển 1982 trong đó có gửi kèm một bản đồ thể hiện yêu sách "đường lưỡi bò” trên Biển Đông, Trung Quốc cũng không đề cập đến bản chất pháp lý của con đường này.

Trên thực tế, các cơ quan tài phán quốc tế cũng đã từng giải quyết những vụ mà các bên tranh chấp đưa ra yêu sách bằng con đường đứt đoạn trên biển. Các tòa án nói trên đã không chấp nhận yêu sách chủ quyền được thể hiện dưới dạng một con đường đứt đoạn và không xác định rõ vị trí cũng như cơ sở pháp lý theo tiêu chí của luật pháp quốc tế. Trên tinh thần đó, nếu Trung Quốc có đưa "đường lưỡi bò” như là một yêu sách chủ quyền đối với vùng biển trong con đường đó ra trước bất cứ một cơ quan tài phán quốc tế nào thì khó tránh khỏi sẽ bị cơ quan tài phán đó bác bỏ. Như vậy, theo luật pháp và thực tiễn quốc tế, "đường lưỡi bò” không thể được coi là "đường biên giới quốc gia” của Trung Quốc trên Biển Đông vì con đường này không ổn định, chưa được xác định dứt khoát, không chính xác (do không được đánh dấu bằng các toạ độ địa lý), không đáp ứng được các tiêu chuẩn tối thiểu của một đường biên giới quốc gia, và đặc biệt là không minh bạch về mục đích cũng như về bản chất pháp lý của nó.

Nhóm PV Biển Đông

school@net (Theo http://daidoanket.vn/index.aspx?Menu=1501&Chitiet=44383&Style=1)