Không-khí trên mặt đất chuyển động luôn, không lúc nào đứng yên. Không-khí chuyển động là vì nóng lạnh khác nhau. Không-khí nóng thì nhẹ, lạnh thì nặng. Nhẹ thì bốc lên, nặng thì chìm xuống. Bởi thế cho nên chỗ nào không-khí nóng bốc lên, thì không-khí lạnh đổ xô lại, để bù vào chỗ khuyết.

Một đêm nằm mãi không ngủ được, tôi lắng tai nghe những tiếng động ở nhà.

Ở dưới giường, con mọt nghiến gỗ kèn-kẹt như người đưa võng. Ở đầu giường, cạnh tủ, chuột chạy sột-sạt (rọt-rẹt), bên cạnh mình, muỗi kêu vo-vo. Thỉnh thoảng lại nghe tiếng con mối (thằn-lằn) bắt muỗi. Con nắc-nẻ bay xè-xè bên vách.

Một hôm, thằng Canh đang chăn bò ngoài bãi cỏ, bỗng chốc nó nghe tiếng lũ trẻ chơi gần đấy kêu ầm lên. Nó ngoảnh lại thì thấy một con chó dại đang đuổi cắn. Thằng Canh sẵn gậy cầm ở tay, liền chạy lại đánh, thì con chó chồm lên cắn phải tay nó. Nó hăng lên, phang vào đầu con chó mấy cái thật mạnh, thì con chó chết ngay.

Nhà kia có hai anh em hay ganh tị nhau, thường cãi nhau luôn. Người cha thấy thế, mới bảo rẳng: “Các con nghe câu chuyện này: Một hôm, tay trái thấy tay phải(1) việc gì cũng tranh lấy mà làm, mới đem lòng ganh tị và sinh-sự cãi nhau.

Tục truyền rằng vua Hùng-Vương thứ mười-tám có người con gái rất đẹp. Sơn- tinh và Thủy-tinh đều muốn hỏi làm vợ

Thằng Ba vào giường ngủ. Đèn đuốc tắt cả rồi, Ba hoảng sợ kéo chăn trùm kín mít. Một lát, vừa mở chăn ra, Ba kêu lên một tiếng: “Ối chao! Có người đứng rình bên ven tường!” Bà mẹ nghe tiếng, vội-vàng cầm đèn chạy vào hỏi: “Cái gì thế, cái gì mà kêu thế?”

Ông Tử-Lộ, xưa nhà nghèo, phải đi đội gạo để lấy tiền nuôi cha mẹ. Vậy mà lúc nào ông cũng lấy làm vui-vẻ trong lòng, vì có thế thì con mới tỏ hết lòng hiếu với cha mẹ.

Củ gừng có lắm nhánh, nhưng nhiều khi nó vặn-vẹo, sù-sì, không ra hình dạng cái gì cả. Nhấm nó vào lưỡi, thì thấy cay, nên người ta hay nói: “cay như gừng”. Thế mà gừng nấu với đường, làm thành mứt, ăn cũng ngon. Gừng lại làm đồ gia-vị và làm thuốc nữa. Khi đau bụng mà ăn một miếng gừng nướng, thì thấy nóng bụng và đỡ ngay.

Ngoài bắp có mấy cái lá mỏng bao bọc, trên đầu có ít sợi, gọi là râu ngô. Bóc (lột) hết lá ra, thì thấy các hột ngô xếp liền nhau, đều từng hàng. Khi lẩy (lặt) hột đi, thì thấy cái lõi (cùi). Ngô để cả bắp, thì người ta luộc, hoặc nướng mà ăn. Bắp nào càng non bao nhiêu, thì ăn càng ngon ngọt bấy nhiêu.

Có một phú ông bảo người bần hàn rằng: “Ta giàu mười vạn rồi”. Người ấy nói rằng: “Ta cũng có mười vạn, lấy gì làm lạ”. Phú ông sợ lắm, hỏi rằng: “Mười vạn ở đâu”. Người ấy nói rằng: “Ông có tiền mà không tiêu, tôi muốn tiêu mà không tiền, thế thì khác gì nhau”.

Rau muống mọc ở các ao hồ, là một thứ rau ta rất hay ăn. Người ta hái và bó nhiều ngọn với nhau, thành từng mớ, các ngọn rau có lá, người ta nhặt những lá sâu, lá úa và bỏ những cuộng (cọng) già đi, rồi đem luộc, hoặc xáo, hoặc nấu canh.

Đồng-hồ đánh bảy giờ. Con phong ung-dung cắp sách đi học. Trong cặp nó đã sắp sẵn đủ cả sách, vở, bút, mực, bút chì và những đồ dùng khác. Ở lớp học cần đến cái gì, là có ngay. Nó không bỏ quên hay để mất cái gì bao giờ.

Một ông thầy thuốc già, chữa bịnh giỏi có tiếng. Phải khi ông ốm nặng, các học-trò đến chầu-chực, thuốc thang bên cạnh. Ông cố gượng nói rằng: “Lão biết mình lão đã đến ngày tận-số rồi, nhưng lão có nhắm mắt, cũng cam lòng, vì lão có để lại cho đời được ba thầy thuốc rất hay. Ông nói đến đây, nhọc quá, phải nghỉ. Các thầy thuốc học-trò thấy ông nói thế, đều lắng tai nghe, ai cũng nghĩ bụng, trong ba người ấy, thì nào cũng có tên mình. Ông nghỉ rổi lại nói:

Người Ngô-Phổ hỏi ông Hoa-Đà cái cách giữ vệ-sinh thế nào, ông Hoa-Đà nói rằng: “Người ta phải làm-lụng vận-động luôn, thì ăn uống mới dễ tiêu hóa, huyết mạch mới dễ lưu thông và bịnh tật không sinh ra được.

Da bọc khắp thân-thể, che-chở cho các cơ-quan ở trong.

Da lại còn có công việc cần hơn nữa.

Người ta đi cấy lấy công,

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề:

Trông trời trông đất, trông mây,

Trông mưa, trông gió, trong ngày, trông đêm.

Trông cho chân cứng, đá mềm,

Trời êm, bể lặng mới yên tấm lòng.

Những ngày nghỉ học, thỉnh-thoảng tôi lại theo anh tôi đi câu cá. Anh tôi vác cần đi trước, tôi cầm mồi và xách giỏ theo sau. Chúng tôi thường hay câu ở các bờ ao, những nơi có bóng mát. Khi móc mồi rồi , thả xuống ao, phao nổi lềnh-bềnh.

Cậu Tô thơ-thẩn chơi một mình ở trong phòng. Bỗng chốc cậu trông thấy có quít để trong nắp quả, trên bàn. Ôi chà! Những quả quít sao mà đỏ đẹp làm cho người ta thèm rỏ dãi (nhỏ nước miếng)! không sao nhịn được. Tô chạy lại, lấy một trái bóc ăn.

Tuần phu là trai-tráng trong làng cắt ra để canh phòng cho dân. Hoặc họ ngồi trong điếm đánh trống cầm canh, hoặc họ đi lùng đây đó, xó chợ, đầu đình, ngoài đồng, trong ngõ, để rình bắt những kể gian-phi, trộm cướp.