Do vậy lệnh khởi tạo, sinh đề kiểm tra trong iQB là một trong những chức năng quan trọng nhất và cùng hay được sử dụng nhất trong phần mềm. Sau khi đã nhập đủ (hoặc gần đủ) vốn câu hỏi trong Ngân hàng thì các giáo viên sẽ chuyển sang chế độ thường xuyên dùng lệnh này để khởi tạo các đề kiểm tra dùng cho học sinh.

Bài viết này sẽ trình bày thao tác Khởi tạo Đề kiểm tra chính thức của phần mềm, lấy từ nguồn câu hỏi của Ngân hàng để tạo ra các đề kiểm tra theo yêu cầu.

Lệnh khởi tạo một đề kiểm tra (TEST FILE) được thực hiện từ thực đơn:
Đề kiểm tra --> Khởi tạo đề kiểm trahoặc nút lệnh trên thanh công cụ. Cũng có thể dùng tổ hợp phím Ctrl-N để bắt đầu lệnh này.

Công việc tạo đề kiểm tra được tiến hành theo 6 bước.

Nếu người sử dụng dùng Mẫu đề kiểm tra (MDKT) để tạo nhanh các đề kiểm tra thì qui trình tạo đề sẽ ngắn và nhanh hơn đáng kể.

Sau đây là mô tả chi tiết các bước tạo một đề kiểm tra (sẽ được viết ngắn là Test) hoàn chỉnh.

1. Bước 1:

Màn hình khởi tạo Tạo đề kiểm tra bước 1/6 có dạng sau:

- Các thông số chính của bước 1 cần nhập là: Tên TEST FILE, Thư mục lưu trữ TEST này và Tên của đề kiểm tra. TEST file luôn có phần mở rộng ngầm định là qbt.

- Chọn kiểu khởi tạo Test là theo Tỉ lệ phạm vi kiến thức hay theo Sơ đồ Test. Chúng tôi khuyên các giáo viên chỉ chọn kiểu Sơ đồ Test, vì đó là cách khởi tạo đề kiểm tra hay dùng nhất trên thực tế.

- Nếu muốn sử dụng các Mẫu đề kiểm tra (MDKT) đã có trong CSDL, hãy nháy chuột chọn mục Mẫu đề Test và nhấn nút Chọn mẫu đề để chọn MDKT được dùng. Khi đó nút lệnh Test Schema sẽ hiện. Nhấn vào nút lệnh này sẽ chuyển thẳng sang bước tạo đề 6/6. Toàn bộ các thông tin khởi tạo đề kiểm tra từ bước 2 đến bước 5 đã được tự động khởi tạo từ dữ liệu của MDKT này. Người dùng vẫn có thể nhấn nút Tiếp tục để chuyển sang các bước tiếp theo như bình thường.

- Nhấn nút Tiếp tục để chuyển sang Bước 2.

Màn hình khởi tạo Tạo đề kiểm tra bước 2/6 có dạng sau:

- Các thông tin cần nhập trong bước 2 bao gồm phần mô tả ngắn, các Tiêu đề trên, Tiêu đề dưới, Tên trường và Tên giáo viên.

+ Tên TEST được in ra phía trên, căn giữa trang in.

+ Tiêu đề trên, tiêu đề dưới là những dòng chữ được in ra giống nhau trong các trang in của đề kiểm tra.

+ Tên trườngđược in ra phía trên, bên phải ngay bên dưới của tiêu đề trên.

+ Tên giáo viênđược in ra dòng dưới của Tên TEST.

- Nhấn nút Tiếp tục để chuyển sang bước 3, nút Quay lại để chuyển về bước 1.

3. Bước 3:

Màn hình khởi tạo Tạo đề kiểm tra bước 3/6 có khuôn dạng phụ thuộc vào cách khởi tạo Test này là theo tỷ lệ kiến thức hay sơ đồ Test.

Trường hợp Test được tạo bởi Sơ đồ Test, màn hình có dạng sau:

Đối với Test loại này, người dùng không cần nhập bất cứ thông tin nào ngoại trừ chính sơ đồ Test. Nhấn nút để vào màn hình nhập hoặc điều chỉnh trực tiếp sơ đồ Test.

Cửa sổ nhập Sơ đồ Test của một đề kiểm tra có dạng như hình sau:

Cách nhập Sơ đồ Test hoàn toàn tương tự như việc nhập Sơ đồ Test của mẫu đề kiểm tra.

Tại bước này người dùng có thể nhập từng dòng cho Sơ đồ Test, hoặc nhập nhanh, hoặc nhập theo Ma trận đề kiểm tra. Các bước thực hiện này đã được trình bày trong các thao tác trước đây.

Nhấn nút Tiếp tục để chuyển sang bước tiếp theo, bước 4. Nhấn nút Quay lại để chuyển về bước 2.

4. Bước 4:

Màn hình khởi tạo Tạo đề kiểm tra bước 4/6 có dạng sau:

Tại bước này sẽ nhập các thông tin lựa chọn của TEST bao gồm:

- Thang điểm của TEST và thời gian làm bài tính bằng phút. Đây là hai thông số rất quan trọng của mỗi đề kiểm tra. Với thang điểm tối đa cho trước, phần mềm sẽ tự động tính toán điểm của từng câu hỏi trong đề kiểm tra để tính điểm khi làm bài trên máy. Thời gian làm bài được tính bằng phút. Giá trị này có ý nghĩa khi học sinh tiến hành kiểm tra trực tuyến: phần mềm tự động dùng và tính điểm khi thời gian làm bài đã hết.

- Bình quân điểm: cách tính điểm cho từng câu hỏi: tính điểm bình quân hay sử dụng cách tính điểm độc lập cho mỗi câu hỏi.

Chú ý: nếu không kích hoạt lựa chọn Bình quân điểm thì người dùng sẽ có quyền nhập giá trị điểm số của từng câu hỏi của đề kiểm tra. Việc này được thực hiện bởi lệnh Thay đổi thông số đề kiểm tra.

- Cho phép dừng khi làm bài: cho phép trong khi làm bài kiểm tra o­nline trên máy tính có được phép dừng lại hay bắt buộc phải làm cho đến khi nộp bài hoặc hết giờ.

- Mật khẩu của TEST: mỗi TEST có thể đặt chế độ có mật khẩu bảo vệ. Có 2 mức đặt mật khẩu. Mức 1: mật khẩu xem (chỉ đọc), mức 2: mật khẩu đầy đủ (xem và ghi). Khi người dùng mở một TEST ra để làm việc, tùy thuộc vào các tình huống khác nhau mà phần mềm sẽ xác định được quyền của người sử dụng này đối với TEST hiện thời. Xem thêm phần Kiểm tra trực tuyến để hiểu thêm về các quyền này và về cách xử lý của phần mềm.

- Phương pháp tính điểm: Có 3 cách tính điểm cho đề kiểm tra.

Phương pháp 1/0:mặc định như trong các phiên bản trước đây. Nếu làm đúng đạt điểm tối đa, nếu làm sai đạt 0 điểm.

Phương pháp "lũy tiến tích cực": Nếu làm đúng một phần cũng sẽ đạt điểm của câu hỏi. Ví dụ nếu câu hỏi có 2 phương án đúng thì nếu tích vào 1 phương án sẽ được 1/2 điểm của câu hỏi này.

Phương pháp "lũy tiến lùi": Nếu làm sai sẽ bị trừ điểm. Mỗi phương án tích sai sẽ bị trừ số điểm bằng 1/số phương án của câu hỏi này.

Chú ý quan trọng:

Hiện nay tất cả mô hình kiểm tra trắc nghiệm trong các kỳ thi chính thức của Việt Nam đều thực hiện theo phương pháp 1/0. Trong phần mềm iQB đã đưa ra thêm 2 phương án dự phòng.

- Nhấn nút Tiếp tục để chuyển sang bước 5, nút Quay lại để chuyển về bước 3.

5. Bước 5:

Màn hình khởi tạo Tạo đề kiểm tra bước 5/6 có dạng sau:

Màn hình của bước 5/6 cho phép nhập các thông tin lựa chọn cho lệnh in đề kiểm tra.

- Kiểu in đề Test mặc định.

- In điểm câu hỏi: có in điểm câu hỏi bên cạnh tên câu hỏi hay không.

Ví dụ:

Bài 1 (3.5 điểm).

- In chú giải cho câu hỏi: chú giải cho câu hỏi được in ngay dòng phía dưới câu hỏi.

Ví dụ:

Bài 1 (2 điểm).
Học sinh được phép mang máy tính bỏ túi để tính toán nhanh.

- Các thông tin lựa chọn về việc có in tên trường, tên giáo viên, tiêu đề trên, tiêu đề dưới và tiêu đề hệ thống hay không. Tiêu đề hệ thống bao gồm 2 dòng, một dòng phía trên và một dòng phía dưới các trang in ghi rõ tên phiên bản phần mềm đã tạo ra TEST và ghi mã của TEST này.

- Thông tin về ghi Log File: lựa chọn có ghi hay không, nếu có thì ghi rõ tên Log File cần ghi kết quả ra nếu tiến hành kiểm tra o­nline theo đề kiểm tra này.

- Nhấn nút Tiếp tục để chuyển sang bước 6, nút Quay lại để chuyển về bước 4.

6. Bước 6:

Màn hình khởi tạo Tạo đề kiểm tra bước 6/6 có dạng sau:

Bước 6 là bước cuối cùng đồng thời là bước phức tạp và quan trọng nhất của quá trình khởi tạo TEST. Tại bước này người dùng sẽ cùng với phần mềm kiểm soát việc sinh ra các câu hỏi cụ thể của TEST dựa trên các dữ liệu đã nhập trong các bước trước.

Giới thiệu màn hình khởi tạo TEST Creation Wizard 6/6: Question Informations

Màn hình khởi tạo TEST bước 6 bao gồm 4 khu vực chính:

- Phía trên là khung hiện các thông tin chung của TEST có liên quan đến việc sinh câu hỏi của TEST. Các thông tin thể hiện bao gồm tổng số câu hỏi, tỷ lệ đã chọn của lý thuyết / bài tập, tỷ lệ trắc nghiệm / tự luận. Các thông số này có ý nghĩa tham khảo.

- Phía dưới là các nút lệnh điều khiển chính bao gồm các nút:

+ Quay lại: quay trở về bước 5.

+ Thoát: thoát khỏi lệnh mà không tạo ra TEST nào.

+ Kết thúc: tiến hành chính thức việc sinh TEST dựa trên tất cả các tham số đã chọn hiện thời. Nếu không thực hiện được, lệnh sẽ thông báo lỗi và cho phép người dùng quay trở lại lệnh này. Nếu thành công, lệnh sẽ tạo ra TEST File trên đĩa và tự động thoát khỏi lệnh này.

- Tại vị trí Các lựa chọn sinh đề Test ta nhìn thấy hai lựa chọn:

Các lựa chọn này mặc định được lấy từ các thông số hệ thống. Các thông số này sẽ xác định cách sinh đề kiểm tra hiện thời. Người dùng có thể thay đổi các thông số này tại đây để điều khiển việc sinh đề kiểm tra một cách hợp lý nhất.

Muốn thay đổi các thông số lựa chọn sinh câu hỏi của Sơ đồ Test thì nháy vào nút để vào cửa sổ nhập các lựa chọn hệ thống sinh đề kiểm tra từ Sơ đồ Test.

Lựa chọn có ý nghĩa sau:

- Nếu tham số này được chọn (checked) thì việc sinh đề kiểm tra sẽ tuân thủ chính xác theo các thông số từng câu hỏi của Sơ đồ Test có tính đến các lựa chọn hệ thống của phần mềm.

- Nếu tham số này không được chọn (un checked) thì việc sinh đề kiểm tra từ Sơ đồ Test sẽ được tiến hành theo một thuật toán lỏng hơn để tăng khả năng sinh được đề kiểm tra.

Phía dưới chúng ta nhìn thấy 1 lựa chọn nữa, đó là chức năng tự động tạo nhóm câu hỏi cho đề kiểm tra.

Chức năng này sẽ được mô tả trong phần sau.

- Khung nằm giữa màn hình là thông tin chi tiết của từng câu hỏi do máy sinh ra tại thời điểm hiện thời. Đây là khu vực làm việc chính. Người dùng sẽ được phép xem toàn bộ thông tin các câu hỏi tại thời điểm hiện tại, được quyền thực hiện nhiều thao tác với các câu hỏi này (xem phần sau).

Với mỗi câu trong TEST, người dùng có thể thực hiện các thao tác thay đổi chủ đề kiến thức, kỹ năng, thay đổi các thông số liên quan đến câu hỏi này hoặc có thể tiến hành duyệt và chọn trực tiếp từng câu hỏi theo ý muốn. Cụ thể với mỗi câu hỏi có thể thực hiện các thay đổi sau:

- Thay đổi chủ đề kiến thức. Nháy nút Thay đổi ở góc phải để thay đổi chủ đề cho câu hỏi hiện thời.

- Thay đổi kỹ năng câu hỏi. Nháy nút Thay đổi ở góc phải để thay đổi kỹ năng cho câu hỏi hiện thời.

- Thay đổi Phân loại, kiểu, hình thức, mức độ khó dễ cho câu hỏi hiện thời.

- Thay đổi thang điểm (nếu đề kiểm tra này không thuộc loại Bình quân điểm).

- Thay đổi thời gian thực hiện cho câu hỏi và số dòng viết lời giải của câu hỏi này.

- Muốn chọn trực tiếp một nội dung câu hỏi thì nháy nút Chi tiết. Cách tìm chọn một câu hỏi cụ thể sẽ mô tả trong phần sau.

7. SƠ ĐỒ TEST

Sơ đồ TEST đóng vai trò trung tâm trong quá trình khởi tạo một đề kiểm tra. Sơ đồ TEST là một bảng thông tin cụ thể của tất cả các câu hỏi sẽ được khởi tạo trong đề kiểm tra chính thức. Từ các thông số ban đầu được nhập tại các bước từ 1 đến 5, phần mềm sẽ tự động sinh ra Sơ đồ TEST. Từ Sơ đồ TESTnày, phần mềm sẽ tự động sinh ra đề kiểm tra chính thức.

Tại bước 6/6, Sơ đồ Test đã được hình thành. Nút lệnh Xem/sửa sơ đồ TEST cho phép người dùng có thể mở bảng Sơ đồ TEST để xem, kiểm tra và sửa lại theo ý muốn của mình.

Màn hình xem, sửa và kiểm tra Sơ đồ Test.

Chính giữa màn hình là lưới Sơ đồ Test. Lưới này bao gồm 6 cột tương ứng với các tham số thuộc tính của câu hỏi và cột Số lượng, cột Chọn.

Từ bảng Sơ đồ TEST trên ta sẽ biết được:

- Thông tin phân loại chi tiết của từng câu hỏi sẽ được khởi tạo trong TEST hiện thời. Người dùng có thể thay đổi tất cả các thông số này bằng cách nháy đúp chuột tại ô tương ứng để thay đổi thông tin.

- Cột Số lượng chỉ rõ số lượng dự trữ các câu hỏi có trong CSDL tương ứng với câu hỏi hiện thời của TEST. Nếu giá trị này = 0 thì có nghĩa là câu hỏi hiện thời không thể tạo ra được và tất nhiên TEST cũng sẽ không khởi tạo được.

- Cột Chọn chỉ ra rằng câu hỏi hiện thời trong TEST đã được người dùng chọn cố định chưa. Nếu đã chọn thì thông tin và nội dung của câu hỏi này không thể thay đổi được nữa.

Tất cả 6 cột tham số chính của các câu hỏi của Sơ đồ Test trên đều có thể thay đổi trực tiếp trên lưới, cách làm như sau:

- Nháy chuột tại cột Kiến thức sẽ xuất hiện hộp hội thoại sau để thay đổi chủ đề kiến thức cho câu hỏi hiện thời.

- Nháy chuột tại cột Kỹ năng sẽ xuất hiện hộp hội thoại thay đổi kỹ năng câu hỏi như sau:

- Tại các cột còn lại nháy chuột lên vị trí cột tương ứng sẽ làm xuất hiện một bảng chọn ngay tại cột này để thay đổi tham số tương ứng.

Hình dưới đây cho ta thấy việc thay đổi kiểu câu hỏi được thực hiện ngay trên màn hình.

- Nút Kiểm tra sơ đồ Test sẽ làm xuất hiện hộp hội thoại Kiểm tra Sơ đồ Test để xem chi tiết và kiểm tra khả năng sinh đề kiểm tra của Sơ đồ Test hiện thời.

- Nút Ma trận đề sẽ làm xuất hiện cửa sổ nhập, sửa ma trận đề tương ứng của Sơ đồ Test hiện thời. Các thao tác, chức năng với Ma trận đề đã được mô tả trong Lệnh Nhập, sửa mẫu đề kiểm tra.

- Nút Tính toán lại Sơ đồ Test có chức năng tính toán lại toàn bộ Sơ đồ Test hiện thời theo các thay đổi vừa cập nhật. Một trong các thông số cần tính lại chính là cột Số lượng.

- Sau khi thay đổi thông tin trong Sơ đồ TEST, nhấn nút Chấp nhậnđể ghi lại các thay đổi và đóng cửa sổ này lại. Nhấn nút Thoát nếu đóng cửa sổ lại và không ghi lại các thay đổi.

8. Khởi tạo và sinh trực tiếp các câu hỏi của đề kiểm tra

Tại bước 6, người dùng còn có khả năng tự chọn để sinh ra một câu hỏi cụ thể trong TEST. Đây là chức năng rất mạnh của phần mềm, nó cho phép giáo viên có quyền can thiệp rất sâu trong quá trình sinh đề kiểm tra, cụ thể giáo viên có thể chọn được từng câu cụ thể để đưa vào TEST mà mình đang khởi tạo.

Với mỗi mẫu câu hỏi của Sơ đồ Test, người dùng có thể chọn một câu hỏi cụ thể lấy từ CSDL từ nguồn các câu hỏi tương ứng các tham số của câu hỏi này. Việc chọn này có thể thực hiện ngay tại bước 6/6 của lệnh sinh đề kiểm tra này.

Các thao tác tương ứng như sau:

- Nhấn nút Chi tiết để bắt đầu quá trình sinh câu hỏi hiện thời. Cửa sổ Chọn câu hỏi có dạng sau xuất hiện (hình ảnh dưới là màn hình chọn câu hỏi 1).

Phía trái là khu vực hiện các thông số chính của câu hỏi này. Bên phải là cửa sổ sẽ hiện nội dung câu hỏi do người dùng chọn.

Phía dưới sẽ hiện nội dung hoàn chỉnh của câu hỏi bao gồm cả phần nội dung và đáp án. Câu hỏi hiện tại khung này sẽ lưu trong đề kiểm tra.

Qui trình chọn 1 câu hỏi cụ thể như sau:

-Khung cửa sổ bên phải là khung cửa sổ sẽ hiện nội dung của các câu hỏi muốn chọn. Phía trên là thông tin về tổng số các câu hỏi đã tìm thấy trong phạm vi hiện thời. Để hiện nội dung câu hỏi trong khung này có 3 cách làm:

+ Nhấn nút Ngẫu nhiên, máy tính sẽ hiện một cách ngẫu nhiên nội dung câu hỏi trong phạm vi cần tìm kiếm.

+ Nút Tối ưu sẽ tìm trong danh sách các câu hỏi trong phạm vi tìm kiếm có điểm số cao nhất mà thời gian gần đây chưa sử dụng đến.

+ Nút Danh sách dùng để chủ động xem nội dung của tất cả các câu hỏi trong phạm vi tìm kiếm hiện thời. Khi nháy vào nút này, cửa sổ List Question sẽ xuất hiện có dạng dưới đây:

Nháy chuột vào các dòng để xem nội dung câu hỏi. Nếu đồng ý thì nhấn nút Chọn để quay lại màn hình Select a Question.

- Nếu muốn chọn câu hỏi đã hiện trong vùng cửa sổ 2 để đưa vào TEST thì nháy nút Sinh đề. Nội dung câu hỏi này sẽ được chuyển vào vùng số 3. Nút Hủy dùng để hủy lệnh vừa thực hiện để thực hiện lại lệnh Sinh đề.

- Nhấn nút Cập nhật để kết thúc việc chọn câu hiện thời và quay lại màn hình chính của bước 6.

- Nếu nội dung câu hỏi đã chọn muốn cố định lại không thay đổi nữa thì nháy chuột chọn tại vị trí Cố định nội dung, câu hỏi này sẽ không thể thay đổi được nữa.

9. Tự động khởi tạo nhóm câu hỏi của đề kiểm tra

Đây là chức năng mới được đưa vào phần mềm iQB từ phiên bản 5.0. Chức năng này cho phép, ngay tại bước 6/6 khi khởi tạo đề, sẽ tự động phân nhóm các câu hỏi có trong đề kiểm tra.

Muốn thực hiện chức năng này hãy nháy chọn tại nút Tự động tạo nhóm và sắp xếp câu hỏi, sau đó nháy nút Chi tiết.

Ý tưởng của việc phân nhóm này như sau:

- Việc phân nhóm tự động có thể theo 1 trong 3 cách sau: (1) Tự luận - trắc nghiệm; (2) Lý thuyết - bài tập; (3) Ngắn - dài.

- Trước khi phân nhóm câu hỏi cần sắp xếp lại thứ tự các câu hỏi trong đề kiểm tra sao cho việc phân nhóm được tiến hành nhanh nhất.

Cửa sổ lệnh tạo nhóm và sắp xếp câu hỏi ban đầu có dạng như hình dưới đây.

Muốn sắp xếp câu hỏi trong đề kiểm tra:

Thực hiện các thao các đặt khóa sắp xếp, cho phép thực hiện đặt tối đa 3 khóa như hình dưới đây.

Sau khi đặt xong nháy nút Thực hiện để tiến hành sắp xếp lại thứ tự câu hỏi theo các khóa đã chọn.

Muốn tự động tạo nhóm câu hỏi:

Nháy chuột chọn sau đó chọn 1 trong các kiểu tự động phân loại nhón câu hỏi. Nháy nút Thực hiện để tiến hành phân loại nhóm câu hỏi. Kết quả phân loại sẽ thể hiện ngay trên màn hình.

Kết quả của phân loại nhóm sẽ thể hiện ngay trên màn hình. Nháy nút Đóngđể kết thúc công việc.

10. Kết thúc, khởi tạo thành công một Đề kiểm tra

Để kết thúc lệnh và sinh Đề kiểm tra hãy nháy chuột vào nút Kết thúc. Phần mềm sẽ tiến hành sinh câu hỏi tự động (đối với các câu hỏi chưa Fix nội dung) trong một vài phút. Sau khi Đề kiểm tra đã tạo ra, phần mềm sẽ chuyển sang trạng thái đang MỞ Đề kiểm tra này.

Bùi Việt Hà, Công ty Công nghệ Tin học Nhà trường

School@net