Có thể liệt kê các phát triển quan trọng của phiên bản TKB 4.0 so với TKB 3.5 như sau:

1. Bỏ khái niệm phân loại theo cấp học của Nhà trường. Kiểu phân loại cứng theo Tiểu học, Trung học Cơ sở, Trung học Phổ thông như TKB 3.5 sẽ không áp dụng được cho các trường học có dạy các lớp xen lẫn giữa các cấp học. TKB 4.0 sẽ được áp dụng cho mọi Nhà trường có các lớp học có chữ cái tên lớp đầu từ 1 đến 12 không phân biệt cấp học. Ví dụ TKB 4.0 có thể dùng cho một trường có các khối học là 7, 8, 10, 11, 12. 2. Bổ sung thêm hai đối tượng mới của dữ liệu Thời khóa biểu là Nhóm Giáo viên và Khối lớp.

3. Cho phép các lớp học đồng thời cả hai buổi sáng và chiều. 4. Tính chất của môn học được thay đổi mới và bổ sung thêm thành 15 - tăng đáng kể so với phiên bản trước đây (9). Các tính chất môn học trong phiên bản TKB 4.0 bao gồm:

1 - Có 1 cặp tiết xếp liền

2 - Có 2 cặp tiết xếp liền

3 - Học 1 tiết một ngày

4 - Không học tiết 5

5 - Không học tiết 4, 5

6 - Không học tiết 1

7 - Không học tiết 1, 2

8 - Học cách ngày

9 - Chỉ học tiết 1

10 - Chỉ học tiết 5

11 - Không học quá 2 tiết một ngày

12 - Học cách 2 ngày

13 - Chỉ học tiết 1 hoặc 5

14 - Học vào đầu tuần (2, 3, 4)

15 - Học vào cuối tuần (5, 6, 7)

5. Các tính chất môn học giờ đây có thể được gán cho từng lớp và từng khối lớp, tăng sự linh hoạt khi áp dụng.

6. Bảng các ràng buộc giáo viên tăng đáng kể so với phiên bản trước đây. Các ràng buộc của từng giáo viên bây giờ bao gồm:

- Tổng số tiết phải dạy trong một ca học

- Tổng số tiết phải dạy trong cả hai ca học

- Phạm vi tiết dạy buổi sáng

- Phạm vi tiết dạy buổi chiều

- Max Empty: Số tiết trống cực đại giữa giờ

- Total Empty: Tổng số tiết trống trong tuần

- Số ngày nghỉ

- Số buổi nghỉ (sáng, chiều)

- Các buổi nghỉ đăng ký (sáng, chiều)

7. Cho phép đăng ký Địa điểm (Site) học của lớp học. Mỗi Nhà trường được phép đăng ký tới 10 địa điểm học của các lớp. Vị trí địa điểm của lớp sẽ được tô màu khác nhau trên màn hình Thời khóa biểu giáo viên. Tuy nhiên các ràng buộc liên quan đến địa điểm chưa được sử dụng và khai thác trong phiên bản TKB 4.0. 8. Viết lại hoàn toàn các module nhập dữ liệu gốc bao gồm Danh sách Giáo viên, Danh sách Lớp và Danh sách Môn học.

9. Khái niệm Tên ngắn Giáo viên nay đổi lại là Mã Giáo viên (MaGV) cho phù hợp với thực tế và các phiên bản trên DOS của TKB 2.X.

10. Module nhập bảng Phân công giảng dạy (PCGD) được thiết kế và viết lại hoàn toàn có bổ sung nhiều tính năng mới. Module này nhập thẳng dữ liệu vào bảng PCGD đã mã hóa của Chương trình do đó không cần phải có lệnh Phân tích dữ liệu (Analyze) như các phiên bản TKB trước đây. Cho phép nhập bảng PCGD theo nhiều cách nhìn khác nhau. Bổ sung chức năng kiểm tra tính mẫu thuẫn của bảng PCGD và in bảng PCGD.

11. Cải tiến màn hình nhập ràng buộc theo tiết của giáo viên. Cho phép dùng một lệnh gán ràng buộc theo hàng ngang và hàng dọc của bảng ràng buộc giáo viên này.

12. Lệnh Khởi tạo Thời khóa biểu mới (New) được cải tiến hoàn toàn thành TKB Creation Wizard cho phép người sử dụng khởi tạo dữ liệu TKB theo từng bước có hướng dẫn cụ thể của chương trình, giảm bớt đáng kể một số công đoạn nhập liệu đơn điệu của các phiên bản TKB trước đây.

13. Thay đổi lại hoàn toàn cấu trúc của 3 màn hình Điều chỉnh dữ liệu chính là Main Loop, Show All, Browse Teacher cho phép thể hiện thông tin rõ ràng hơn, dễ sử dụng hơn và tương thích với các phiên bản DOS trước đây. Riêng đối với Show All và Browse Teacher, cấu trúc thể hiện trên màn hình được điều chỉnh lại cho phép thể hiện được nhiều Thời khóa biểu và chỉ phụ thuộc vào kích thước vật lý của màn hình. Đây là một trong những cải tiến đáng kể nhất của phiên bản 4.0.

14. Hệ thống Thực đơn (Menu), Thanh công cụ (Toolbars) được cấu trúc lại hoàn toàn chuyên nghiệp hơn, hợp lý hơn và dễ sử dụng hơn.

15. Viết mới hoàn toàn 3 cửa sổ thông tin nhỏ nhưng rất quan trọng và hữu ích, đó là School Info View, Class Info View và Teacher Info View cho phép xem các thông tin chính của TKB Trường, TKB Lớp và TKB Giáo viên. Các cửa sổ này luôn hiện trên các màn hình điều chỉnh dữ liệu cho phép xem và thực hiện nhanh các lệnh cơ bản có trên các cửa sổ này.

16. Viết lại hoàn toàn các lệnh Verify - Kiểm tra mâu thuẫn ràng buộc của Thời khóa biểu. Có 4 lệnh Verify được viết lại: Kiểm tra bảng PCGD, Kiểm tra TKB toàn trường, Kiểm tra TKB từng lớp và Kiểm tra TKB từng giáo viên. Các lệnh này cho phép phát hiện các lỗi, mâu thuẫn ràng buộc của Thời khóa biểu.

17. Cải tiến lại lệnh in Thời khóa biểu ra máy in. Cho phép in TKB theo rất nhiều khuôn dạng và nội dung khác nhau, đáp ứng nhu cầu in TKB đa dạng các các Nhà trường.

18. Viết lại và nâng cấp lệnh Execute (X) - xếp tự động TKB cho từng lớp và từng giáo viên, bảo đảm khối lượng xếp cao hơn so với phiên bản trước đây.

19. Viết mới hoàn toàn lệnh CX (Conditional Execute) - Xếp tự động có điều kiện. Lệnh này cho phép xếp "có điều kiện" một tiết vào TKB lớp hoặc giáo viên, bảo đảm gần như chắc chắn khả năng thành công của lệnh. Đây là một trong những điểm mới có tính đột phá nhất của phiên bản TKB 4.0.

20. Viết mới hoàn toàn lệnh Move To, cho phép chuyển một tiết đã xếp trên TKB lớp hoặc giáo viên sang một vị trí khác.

21. Viết mới hoàn toàn lệnh Push Out, cho phép "giải phóng" một tiết trên TKB lớp hoặc giáo viên. Tiết cần được "giải phóng" sẽ bị "push out" và được chuyển sang một vị trí khác thích hợp trên Thời khóa biểu này.

Nhóm 3 lệnh CX, Move To và Push Out là những lệnh mô phỏng tư duy lập Thời khóa biểu của con người đầu tiên mà Công ty Công nghệ Tin học Nhà trường đưa vào phần mềm TKB. Các lệnh này sẽ đặc biệt hữu ích cho việc xếp và điều chỉnh dữ liệu Thời khóa biểu trong những điều kiện ràng buộc ngặt nghèo của giáo viên và môn học trên thực tế tại Việt nam.

22. Viết lại hoàn toàn module cho phép hiệu chỉnh dữ liệu trực tiếp trên Thời khóa biểu bằng cách kích kéo và nhả chuột (drag & drop method). Đưa vào nhiều thuật toán mới cho phép thực hiện thao tác này với nhiều lựa chọn khác nhau phù hợp với nhu cầu và hoàn cảnh thực tế xếp Thời khóa biểu tại các trường.

23. Lần đầu tiên chức năng Virtual Report được thiết kế và đưa vào thử nghiệm cho phép người xếp TKB có thể kiểm tra trực tiếp trên màn hình kết quả của các lệnh mô phỏng tư duy lập TKB để có thể chọn phương án tối ưu trước khi ra quyết định.

24. Đưa thêm vào hai lệnh Memory và Restore Memory (đã có trong các phiên bản DOS của TKB) cho phép ghi nhớ trạng thái của màn hình điều chỉnh dữ liệu hiện thời và khi cần có thể quay lại trạng thái này.

25. Đưa thêm vào và viết mới hoàn toàn các module cho phép đánh giá một TKB là "tốt" hay "xấu". Có 3 khái niệm sau: Môn tốt hay xấu đối với lớp, TKB lớp tốt hay xấu và TKB giáo viên tốt hay xấu. Tiêu chuẩn đánh giá được phép thay đổi bởi người sử dụng thông qua các hệ số đánh giá lớp hoặc giáo viên (Class & Teacher Coefficient). Đây có lẽ là những thử nghiệm đầu tiên của việc "đáng giá" chất lượng một Thời khóa biểu, một cải tiến có tính đột phá quan trọng của phiên bản TKB 4.0.

26. Viết mới hoàn toàn module TKB statistics cho phép đưa ra các bảng thống kê các thông số chính của Thời khóa biểu hiện thời theo nhiều cách nhìn khác nhau.

27. Viết mới hoàn toàn chức năng TKB Report cho phép xem và in ra khối lượng giảng dạy của giáo viên trong nhà trường trong khoảng thời gian định trước.

28. Viết lại hoàn toàn chức năng Watching xem trạng thái hiện thời của TKB lớp và giáo viên. Cho phép xem rất nhiều thông tin hữu ích của TKB hiện thời.

29. Cho phép lưu trữ trong chương trình đến 5 phương án (Plan) khác nhau của TKB, tăng tính chủ động và lựa chọn của người xếp Thời khóa biểu.

30. Bổ sung mới lệnh Subject Execute cho phép xếp nhanh từng môn học riêng biệt vào các vị trí định trước của Thời khóa biểu. Lệnh này là một mở rộng tự nhiên của lệnh Xếp Chào cờ.

31. Lệnh Save As HTML được viết lại để ghi tệp dữ liệu Thời khóa biểu dạng HTML đơn giản hơn nhưng thuận tiện và đa dạng hơn khi sử dụng. 32. Đưa vào thêm một ràng buộc môn học mới: Số phòng môn học dùng để khống chế số lượng tiết học của một môn trong một thời điểm hiện thời của Thời khóa biểu. Chức năng này dùng trong trường hợp một số môn học cần được tập trung tại một số phòng học chuyên môn (ví dụ ngoại ngữ, vật lý, hóa, ...) hoặc dùng để khống chế số giáo viên bộ môn dạy tại một thời điểm đảm bảo số giáo viên dự trữ của nhà trường.

33. Phần mềm TKB 4.0 được phát hành theo hai phiên bản: TKB 4.0 Chuẩn và TKB 4.0 tiếng Việt. Phiên bản tiếng Việt của TKB 4.0 lần đầu tiên đã Việt hóa toàn bộ các giao diện với người sử dụng bao gồm thực đơn, hộp hội thoại.

34. Phiên bản TKB 4.0 tiếng Việt đã đưa vào Hộp thông báo Message hoàn toàn mới hỗ trợ định dạng font (bao gồm cả tiếng Việt). Với công nghệ mới này, các thông báo của TKB sẽ trở nên tiện dụng và dễ nhìn, quan sát hơn.

Tổng quan những thay đổi trong TKB 4.5

TKB 4.5 ra đời tháng 3 năm 2002.

1. Nhập bảng PCGD theo nhóm Lớp và Giáo viên

Lệnh nhập bảng PCGD đã có thêm một công cụ mới, đó là nhập PCGD theo nhóm Lớp và Giáo viên. Màn hình mới nhập tương tự như bảng tính Excel và có hình thức giống việc PCGD trên thực tế tại các trường. Hy vọng chức năng mới này sẽ làm hài lòng người sử dụng vì thuận tiện hơn, dễ sử dụng hơn và tự nhiên hơn.

2. Hoàn thiện các Khung thông tin

Trong phiên bản 4.0 các khung thông tin Lớp và Giáo viên chỉ hoạt động trong Main Loop, trong phiên bản mới TKB 4.5, các khung thông tin đã hoạt động trong tất cả các cửa sổ điều chỉnh dữ liệu chính là Main Loop, Show All và Browse Teacher.

3. Print Preview

Lần đầu tiên, chức năng Print Preview (xem trước khi in) đã hoạt động đối với các lệnh in TKB chính. Không những vậy ta còn có thể chuyển đổi dữ liệu in TKB sang dạng RTF cho phép mở trực tiếp bởi WinWord.

4. Đưa thêm một số tính chất, thuộc tính mới của Giáo viên và Lớp học

Một số thuộc tính mới của Giáo viên và Lớp học đã được đưa vào phiên bản 4.5 này. Các thuộc tính mới này cho phép mở rộng một loạt chức năng khác liên quan đến TKB lớp và giáo viên.

5. Xử lý địa điểm Lớp học

Phiên bản TKB 4.0 hoàn toàn không xử lý các địa điểm của lớp học (ngoại trừ việc tô màu các lớp khác nhau nếu địa điểm lớp khác nhau. Phiên bản mới 4.5 đã xử lý triệt để điều kiện này của TKB.

6. Xử lý Lớp học 2 ca

Phiên bản mới TKB 4.5 đưa thêm vào 2 tính chất môn học mới dùng để xử lý các lớp học cả sáng và chiều.

7. Làm việc với nhóm giáo viên

Trong TKB 4.0 cho phép khởi tạo các nhóm giáo viên, tuy nhiên chưa thể làm việc gì với các nhóm này. Trong phiên bản mới của TKB, chúng ta có thể gán các ràng buộc cho nhóm giáo viên và như vậy nhóm giáo viên sẽ đóng vai trò quan trọng trong phần mềm hỗ trợ xếp TKB mới.

8. Công cụ điều chỉnh bảng PCGD

Chúng tôi đã đưa vào phiên bản này một số công cụ hỗ trợ cho việc điều chỉnh bảng PCGD trong nhà trường mà trước đây hoàn toàn chưa có. Tiện ích điều chỉnh bảng PCGD sẽ tự động xử lý các tình huống hay xảy ra trong nhà trường như thay giáo viên giảng dạy, dồn tách tiết của một hay nhiều giáo viên, ....

9. Mật khẩu bảo vệ dữ liệu

Dữ liệu TKB nay đã có thể đặt mật khẩu để bảo vệ, một chức năng mà các phiên bản trước chưa hề có.

10. Chuyển dữ liệu về dạng *.net

Đây là chức năng chuyển dữ liệu Thời khóa biểu từ dạng *.tkb về dạng *.net, dữ liệu dạng *.net sau đó sẽ được dùng với bản TKB Server Pack để truy nhập TKB từ xa qua mạng.

11. Phát triển và hoàn thiện chức năng xếp trước môn học

Chức năng Xếp môn học đã phát triển thành một tiện ích tổng hợp bao gồm xếp môn học, xếp Chào cờ và xếp tiết Không Học cho các lớp và khối lớp của nhà trường.

12. Mở rộng hàm đánh giá thời khoá biểu giáo viên và lớp học

Cùng với việc mở rộng một số thuộc tính của lớp học và giáo viên, các hàm đánh giá TKB lớp và giáo viên cũng được mở rộng cho phù hợp hơn với thực tế.

Cùng với việc mở rộng các hàm đánh giá TKB lớp và giáo viên, chương trình còn có chức năng tự động điều chỉnh cách đánh giá của các hàm đánh giá TKB lớp và giáo viên theo những điều kiện dễ hiểu đối với người sử dụng.

14. Tìm kiếm lớp, giáo viên

Chức năng tìm kiếm giáo viên đơn giản đã được phát triển thành chức năng tìm kiếm giáo viên và lớp theo rất nhiều điều kiện, tiêu chí khác nhau đáp ứng nhu cầu quản lý của nhà trường đối với Thời khóa biểu.

15. Lựa chọn lớp, giáo viên mở rộng

Chức năng lựa chọn lớp và giáo viên trong Show All và Browse Teacher đã được thay thế bằng lõi của lệnh tìm kiếm đã nêu trên làm cho chức năng này trở nên rất linh hoạt và tiện lợi.

16. Gợi ý lớp, gợi ý giáo viên

Lệnh Gợi ý đã được viết lại hoàn toàn cho phép người xếp TKB có nhiều thông tin bổ ích hơn khi đang xếp hoặc điều chỉnh TKB của một lớp hay một giáo viên.

TKB 4.8 - Những phát triển mới

Phiên bản TKB 4.8 ra đời tháng 6 năm 2003.

Phiên bản TKB 4.8 là một nâng cấp nhỏ của TKB 4.5, nó đã có một loạt các chỉnh sửa và nâng cấp mới từ các phiên bản trước đây nhằm không ngừng hoàn thiện các chức năng hỗ trợ chính của mình.

Các phát triển chính của TKB 4.8 như sau:

1. Nâng cấp và hoàn thiện chức năng nhập bảng PCGD theo lưới 2. Khung cửa sổ All-In-One

3. Báo cáo theo lớp

4. Lệnh in Thời khóa biểu toàn trường theo giáo viên

5. Lệnh xóa TKB toàn trường

6. Phát hành đồng bộ TKB 4.8 và TKB Editor 4.0

7. Các nâng cấp khác

1. Nâng cấp và hoàn thiện chức năng nhập bảng PCGD theo lưới

Các phiên bản TKB luôn chú trọng đến việc làm sao việc nhập dữ liệu trong xếp thời khoá biểu được tiến hành một cách đơn giản nhất, ít tốn thời gian nhất mà vẫn bảo đảm tính chính xác cao nhất.

TKB 4.5 đã làm một bước nhảy vọt trong việc nhập liệu vào bảng PCGD. Nó đã khắc phục được các nhược điểm cố hữu mà như ta đã biết là các tiền thân của nó chưa giải quyết được:

- Khó quan sát bảng phân công khi số lượng dữ liệu lớn.

- Khó quản lý vì tầm nhìn của màn hình có hạn.

- Mất nhiều thời gian khi nhập các phân công vì phải thông qua một bảng trung gian.

- Hỗ trợ bàn phím ít.

- Tính thân thiện thấp, gây nhiều khó khăn cho những người mới sử dụng máy tính.

Mặc dù TKB 4.5 có những ưu điểm hơn hẳn so với những phiên bản trước nhưng không phải nó không có những mặt hạn chế riêng. Những hạn chế mà chúng ta có thể thấy đó là:

- Công việc nhập liệu vào một ô (cell) của bảng hoàn toàn phải gõ từ bàn phím.

- Khi nhập tên lớp vào bảng chúng ta phải nhìn vào một bản danh sách các lớp ở ngoài hoặc theo trí nhớ của người làm thời khoá biểu.

Rõ ràng những nhược điểm này vẫn làm cho công việc nhập liệu mất nhiều thời gian vì nó phụ thuộc vào tốc độ gõ phím và trong khi nhập có thể gây ra nhầm lẫn dẫn đến việc phải nhập lại.

Những mặt hạn chế trên của TKB 4.5 đã được khắc phục hoàn toàn trong TKB 4.8 với những chức năng mới giúp việc nhập liệu trở nên nhanh hơn và hạn chế sai sót một cách tối đa. TKB 4.8 vẫn giữ nguyên những điểm mạnh của TKB 4.5 và thêm vào chức năng nhập dữ liệu vào một ô trong bảng PCGD bằng chuột.

Màn hình nhập PCGD TKB 4.8 cơ bản là giống màn hình của TKB 4.5, nó chỉ khác một chút ít đó là: Khi kích chuột phải vào một ô trong bảng PCGD thì một menu ngữ cảnh xuất hiện và so với menu trong TKB 4.5 menu này được thêm vào chức năng “Chọn lớp” và “PCGD toàn khối”.

2. Khung cửa sổ All-In-One

Các công việc như điều chỉnh, tinh chỉnh, thay đổi, tối ưu hóa, phân tích, đánh giá, thời khóa biểu là giai đoạn phức tạp và mất nhiều thời gian vì giai đoạn này mang tính quyết định cho việc người dùng có đưa ra được một bản thời khóa biểu ưng ý hay không. Một trong những chức năng hỗ trợ mạnh cho giai đoạn này là khả năng kéo thả trên màn hình Thời khóa biểu Lớp/Giáo viên dùng để di chuyển tiết trên thời khóa biểu. Với những phiên bản trước các bạn có thể lựa chọn một trong bốn các sau.

* Chuyển tới với khung hội thoại (CX).

* Thay thế vị trí cố định (FPR).

* Thay thế vị trí động (DPR).

* Thay thế trực tiếp (DR).

Với bốn cách này thì 3 cách đầu tỏ ra hiệu quả hơn cả và ứng với mỗi cách có những ưu điểm nhược điểm riêng. Và tại mỗi thời điểm người dùng chỉ có thể sử dụng một trong những cách đó, khi muốn dùng cách khác thì phải lựa chọn lại. Trong phiên bản mới này chúng tôi đưa ra một cách kéo thả thứ năm:

* Phương pháp hỗn hợp (AIO).

Bản chất của phương pháp này là cho phép người dùng có thể lựa chọn một trong 3 cách kéo thả CX, FPR và DPR ngay trên một màn hình All-In-One. Như vậy người dùng có thể so sánh kết quả của ba cách kéo thả và lựa chọn một cách thích hợp với yêu cầu của mình.

3. Báo cáo theo lớp

Lệnh Báo cáo TKB trong thực đơn Công cụ của phiên bản TKB 4.8 đã có một nâng cấp đáng kể đó là khả năng báo cáo theo lớp. Với tính năng này chương trình có thể thực hiện, chẳng hạn, báo cáo PCGD của các lớp trong nhà trường.

4. Lệnh in Thời khóa biểu toàn trường theo giáo viên

Lệnh in Thời khóa biểu toàn trường theo giáo viên có một số nâng cấp nhỏ nhằm giúp cho in Thời khóa biểu toàn trường theo giáo viên thuận lợi và hiệu quả hơn. - Sắp xếp theo nhóm giáo viên trước khi in.

Chức năng này thật sự chú ý, bạn chỉ cần bấm bút Sắp xếp theo nhóm, danh sách giáo viên cần in bên phải sẽ được sắp xếp lại theo các nhóm chuyên môn (xem hình trên), và bây giờ có thể in TKB giáo viên theo ý muốn.

- In Thời khóa biểu theo nhóm giáo viên.

Nếu ta chọn chức năng Theo nhóm, thì chỉ có giáo viên của cùng một nhóm xuất hiện trên màn hình cần chọn giáo viên để in.

5. Lệnh xóa TKB toàn trường

Lệnh xóa TKB toàn trường bây giờ đã bổ sung thêm nút "Các môn học" dùng để đánh dấu loại trừ các môn học không được xóa.

Ví dụ ta có thể thực hiện lệnh xóa TKB toàn trường trừ ra tất cả các môn Toán. Chức năng bổ sung này thực sự hữu ích trên thực tế.

6. Các nâng cấp khác

Ngoài các nâng cấp đã mô tả ở trên, phiên bản TKB 4.8 còn có một loạt các cải tiến và nâng cấp khác như các lệnh Kiểm tra mâu thuẫn ràng buộc Thời khóa biểu cho lớp, giáo viên và toàn trường. Lệnh xếp tiết giáo viên chủ nhiệm cũng được bổ sung trong lệnh Xếp môn học, đây là chức năng rất đặc biệt của TKB 4.8.

Bùi Việt Hà